Magnifico Domino Ioanni Dantisco, serenissimi Poloniae regis oratori etc.

Magnifice Domine.

Nuntius Dominationis Vestrae attulit mihi ab ea litteras, et certe doleo non potuisse illam magis commodari hospitio quam factum sit, sed illorum magna omnino penuria est. De colloquio habendo cum caesarea maiestate, antequam discederet, modum nullum video ob ipsius adversam valetudinem, propter quam neminem, nisi ex valde intimis domesticis, admittit. Sed quando libuerit Dominationi Vestrae huc accedere, poterit ea, quae sibi videbuntur, mecum communicare atque deinde tempus opportunum auspicabimur, quo maiestatem suam convenire possit Dominatio Vestra.

Cui me totum offero et commendo.

Ex Valle Oleti, XXI-o Septembris 1524.

Ad mandata Magnificentiae Vestrae Mercurinus Gattinara

Magnifico Domino Ioanni Dantisco, serenissimi Poloniae regis oratori mihi plurimum honorando

Al señor embaxador de Polonia

Magnifice Domine. Post debitas commendationes.

Postquam in hunc locum applicui, non fuit possibile alloqui caesarem pro quovis negotio usque in hunc diem in noctis crepusculo. Exposui suae maiestati adventum Dominationis Vestrae, quem adhuc ignorabat, narravi desiderium visendi suam maiestatem, praesentandi litteras serenissimi regis vestri, explicandique commissa et inde cum responsione gratam licentiam breviter redeundi. Respondit sua maiestas se gratum habere adventum Dominationis Vestrae, audientiam autem non posse ante triduum praestare, ni forsan Dominatio Vestra ita diligens fuerit, ut cras summo mane ante prandium suae maiestatis et in exitu missae suae ibi praesto affuerit, quandoquidem sumpto prandio propter fumositates, quae ad cerebrum ascendunt, aliquantisper quiescere et inde aliquem recreationis modum cogatur exquirere, sequenti vero die, qui est dies occupationis quartanae, nullis negotiis locus detur. Laudo igitur, si Dominatio Vestra brevem cupit audientiam reportare et in longiores dies non differre, parum hac nocte quiescat, et hora quinta equum ascendat et cum duobus vel tribus equis huc veniat ante horam decimam in hospitio meo satis arcto descensurus, ut inde simul ad caesarem vadamus et habita audientia simul prandere valeamus, vosque inde eodem die sumpto prandio recedere possitis. Ego enim sequenti die in prandio in opidum Vallis Oleti redibo et ibidem de expeditione vestra agetur. Et nisi fuisset exspectatio huius vestrae audientiae, ego cras mane fuissem ibidem in prandio. Acceleret igitur Dominatio Vestra adventum suum, ni ulteriorem dilationem audientiae suae dari velit forsan diuturniorem ob impedimenta, que dietim affert tristis haec aegritudo.

Et interim valeat Dominatio Vestra.

Ex Tordessilles, hoc die Dominico 10 Octobris in sero, 1524.

Ad mandata Magnificentiae Vestrae Mercurinus Gattinara

Magnifico Domino Ioanni Dantisco, serenissimi Poloniae regis ad caesaream maiestatem oratori mihi plurimum honorando

Non respondi statim scriptis Magnificentiae Vestrae, quia eram occupatus in expeditione cursoris ad caesarem. Negotium salvi conductus communicabo caesareae maiestati cum reliquis, sed opportet fieri memoriale, super quo respondentur. Testamentum illustrissimae quondam ducissae nec confirmatum exstitit, nec confirmabitur.

De pellibus nullam ego mentionem feci caesari, neque honori meo conveniret, ut egomet huiusmodi consensum exposcerem. Verum honestius foret, ut Magnificentia Vestra id alia via s<c>iscitaretur: scribendo alicui, veluti secretario Iohanni Alemano aut comiti de Nassou, ut hii exponerent caesari seu horum alter diceret, sicuti Dominatio Vestra parte serenissimi regis sui mihi obtulit munus tot pellium, quas dixi me non recepturum sine scientia et iussu caesareae maiestatis, et quod ideo sua maiestas dignetur annuere et mihi mandare, ut huiusmodi munus reciperem. Quod sua maiestas facillime concedet.

Valeat interim Magnificentia Vestra, cui me commendo.

Ad mandata Magnificentiae Vestrae deditus Mercurinus Gattinara

Magnifico Domino Ioanni Dantisco, serenissimorum regis et reginae Poloniae oratori mihi plurimum honorando

Ait praetor: pacta servabo.

Promisi enim, Magnifice Domine, in ultimo nostro colloquio, quod quamprimum a regio consilio relationem haberem, statim responderetur petitionibus serenissimorum regis et reginae Poloniae. Unde ut pollicita observem, remitto scripturas vestras cum petitionibus ac responsionibus in cuiuslibet petitionis pede accomodatis, quas videre licebit, et si quid agendum restet, poterit me monere. Et si in re serenissimae reginae iuxta decreti formam litteras et provisiones expediri cupiat formamque investiturae conscribi, ad secretarium Petrum Garciam recurrat, qui viso decreto manu mea conscripto singula disponet et in formam rediget indeque captata diaeta coram caesare res investiturae perfici poterit. Ego interim meum illinc adventum accel{l}erare curabo.

Valeat interea Magnificentia Vestra cum reverendo domino collega, quibus me commendo horumque manus Hispano more deosculor.

Ex Tordesillis, die 2-a Novembris 1524.

Ad mandata Magnificentiae Vestrae deditus Mercurinus Gattinara

Magnifico Domino Ioanni Dentisco(!), serenissimi regis Poloniae oratori mihi plurimum honorando

Magnifice Domine.

Litteras Magnificentiae Vestrae mihi per harum latorem redditas accepi paulo ante prandium, nec inde usque ad noctem hanc datus fuit locus respondendi. Cum enim caesarea maiestas sit in procinctu recessus, ita me opprimunt negotia, ut non liceat respirare. Allocutus fui maiestatem caesaream de adventu Magnificentiae Vestrae et collegae, respondit se nullo pacto crastina die vos audire posse, sed die Sabbati de mane, prius quam iter arripiat, se libenter audientiam praestiturum. Si igitur Magnificentia Vestra cum collega remaneatis satisfacti de responsione data, bonum erit, ut pro expedienda investitura ante discessum caesaris huc die crastina in sero aut Sabbati summo mane venire curetis et vobiscum adducatis secretarium Petrum Garciam composita prius minuta investiturae fiendae iuxta formam decreti per me conscripti. Quod si in huiusce rei expeditione aliqua emergat difficultas, de qua prius esset tractandum et colloquendum, inutilis esset adventus vester, quandoquidem post caesaris recessum statim ad vos sim red{d}iturus et ante illius hinc recessum non esset locus hisce negotiis, verum haec omnia, donec caesarem in Maioreto conveniamus, essent differenda, quem tamen ante vicesimam primam diem huius mensis convenire non licebit. Sicque sanctius esset meum ibidem adventum praestolari. Si tamen videatur omnino huc veniendum, offero Dominationi Vestrae partem hospitii mei curaboque, ut equi ac servitores in hospitiis forreriorum seu aedilium, qui iam discedunt, esse poterunt.

Valeat interim Magnificentia Vestra cum reverendo domino collega et me moneat prius quam veniat, ut hospitia disponantur.

Ex Tordesillis, die 3 Novembris hora 7 noctis 1524.

Ad mandata Dominationis Vestrae uti frater Mercurinus de Gattinara

Magnifico Viro, domino Ioanni Dantisco, serenissimi regis Poloniae oratori etc.

Magnifice Domine uti frater honorande .

Responderem pluribus Dominationis Tuae querimoniae, ni existimarem ea omnia tibi notiora esse, quam ut a me repetenda esse videantur. Caesar sese hic segregavit, vel, si mavis, abscondit, ne in tempore hoc negotiis obr{r}ueretur, cogereturque de vita periclitari. Habuit penes se eos tantum, cum quibus negotia publica tractanda erant, et reliquos omnes non (ut scribit Dominatio Tua) relegavit, sed a negotiis etiam segregatos voluit, quousque purgato contagioso aere commodum locum eligeret, in quo possent omnes convenire, ita ut factum est absque iniuria Dominationis Tuae nec oratoris Portugaliae, qui etiam fuit absens ab hac civitate. Haec sunt huiusmodi, ut, si rationem subducas, non possis non cruciari, si vero eam in consilium adducas, ab hac molestia quam facillime sis liber. Verum de his alias commodius.

Caesar manet in sententia, videlicet quod vult omnino ad diem Iovis hinc discedere, ego vero vel eo ipso die summo mane vel in praecedente a prandio. Utcumque tamen sit, spero me venturum ad prandium in Palenzuela ad diem Iovis. Si Dominatio Tua illuc se conferre voluerit, ibimus simul Burgos confabulabimurque de omnibus. Nullus enim est, cui confidentius omnia mea consilia crederem.

Interea Dominatio Tua poterit aliquem ad Burgos destinare, qui hospitium dispositum habeat.

Vale.

Palantiae, die 7 Octobris 1527.

Ad mandata Tuae Dominationis Mercurinus Gattinara

Illustris et Magnifice Domine. Commendationem plurimam.

Nudius tertius, cum Excellentia Tua iuncta aliis, qui eam honoris causa comitabantur, Palenciam intraret, et ego sequebar a longe, cumque iam essem ad istiusmodi ingressum proximus, ne mecum tota societas contaminaretur, quo mandatis caesareae maiestatis satisfieret, ab introitu me continui, sicque circa muros obequitans non sine animi maerore multa inter eundum mecum reputans, huc in exilium proscriptus, diverti. Quod certe huic personae, quam fero, regiae non potest esse non ignominiosum, praesertim cum neque iusta causa subsit, ob quam ab aula arceor scurris alias et inferioribus hominibus non interdictam, ut ne amicos quidem in ea invisere liberum fuerit neque me quisque etiam ut usu receptum est ubique ob crimen exilio dignum condemnavit vocabiturque haec causa aliquando in dubium ut illa Ovidii , de qua adhuc est quaestio, cur extorris apud Scythas egerit. Neque scio, si propter regem meum huc relegatus sum, quod semper maiestatem caesaream summa benevolentia et observantia sit prosecutus et quod cum fratre eius nuper foedus novum et arctum percusserit, vel si ego promeruerim, qui semper fui caesareus , quod iam ter in Hispanias missus et novissime non semel indignis modis affectus triennium hic transegerim. Utcumque fit, non fit sine meo magno dolore et dedecore personae, quam in hac tragoedia repraesento. Dabit igitur Excellentia Tua veniam, si propensioni meae, qua honoris causa in Palenciam comes esse volui, non satisfecerim, oportet enim me hic plus oboedire caesari, quam mihi, quam vel dignitati meae , quae ad hunc modum tractatur. Sed de iis hactenus.

Gratum mihi est summopere quod adeo honorificus in Tuam Excellentiam caesar fuerit et tam humaniter in colloquium admiserit. Det ei Deus clariorem intellectum, ut videns videat, et audiens audiat. Neque mihi minus gratum fuit responsum Tuae Excellentiae, quod de barba sua Ioanni Lalemant dedisse fertur, utpote se boni viri nutrivisse barbam, innuens in barbam illius, quae nihil umquam istiusmodi habuit. Cuperem et ego adesse, si liceret, spectator vultuum compositorum, qui blande toties tibi arridebunt cum felle praecordia madeant. Tu vero plus quam Ulixes in hac tam probata aetate et prudentia ab istis Syrenibus, quas superioribus diebus praeternavigasti incorruptus, non capieris. Non est Tuae Excellentiae incognitum hoc Graecum adagium una manu panem altera lapidem.

Velim fieri certior quando maiestas caesarea ex Palencia solvet, et si illam sequi licebit nec ne, cum iam hic in istis pulveribus, ut reor, satis poenarum dederim, ne si me in hoc luto pluviae offendent , exitus occludatur.

Quod reliquum est, me Tuae Excellentiae commendo atque dedo et rogo in suorum me numero habere non dedignetur.

Datae in Parietibus Dealbatis, 7 Octobris 1527.

Magnifico viro domino Ioanni Dantisco serenissimi regis [Po]loniae oratori etc.

Magnifice Domine orator,

Quasi non tam commode apud nos, quam istic fidem publicam a Gallis praestolari potuisses, ita a nobis aufugisti, ne tua nobis iucundissima consuetudine frueremur. Quod de amore in me tuo scribis, tam scio verum esse, quam me vivere, quod si idem de meo in te persuaseris, nihil facies a meo animo alienum. Quae de meis in te officiis commemoras, neque agnosco ego, neque tu hic mihi quicquam debes, cum neque ego, quae voluissem, praestiti, et etiamsi praestitissem omnia, omnia tuae virtuti debebantur. Quare nihil est, quod hic beneficia officiave adducas.

Quomodo te post meum discessum caesar absolvit, intellexeram, neque est quod verearis maiestatem suam quicquam mutaturam de his, quae tibi verbo pollicitus est. Cui rei omnem ego operam pro parte mea semper libentissimeque praestabo.

Quae Valdesio scripsisti, retulit ille mihi omnia, in quibus video te semper tui similem esse. Neque enim tuus iste genius potest ut bonos non diligere ita et malos non odio prosequi in eosque invehi, et hoc est virtutis tuae non vulgare testimonium.

Cetera scribet Valdesius mittetque privilegium, quemadmodum petiisti, nihil enim tibi negare possem.

Vale et tibi Optimus Deus felix faustumque iter concedat.

Toleti, die XIIII Februarii 1529.

Ad obsequia Dominationis Vestrae Mercurinus Gattinara