BCz, 1599, p. 514

Reverendissimo in Christo Patri Domino, d paper damaged⌈[d]d paper damaged⌉omino Ioanni Dei gratia episcopo paper damaged⌈[episcopo]episcopo paper damaged⌉ Varmiensi etc. av paper damaged⌈[av]av paper damaged⌉unculo meo clementissimo

BCz, 1599, p. 503

Reverendissime Praesul, clementissime domine.

Plurimam salutem atque rerum omnium summam felicitatem a Domino Iesu Reverendissimae Amplitudini tuae usqe in sempiternum precor.

Ad humillimam servitiorum meorum commendationem.

Nihil non promptius usu fieri vel hic Franciscus Habicht argumento fuerit, qui quoniam saepe Romanum ante triverat iter, ad decimum octavum huius in Urbem sospes venit, id est quinquagesimo secundo die, quo a Reverendissima Amplitudine Tua discesserat. Gavisus sum in hominis adventu vehementer, non solum ob munera litterasque, quas attulit, sed etiam multo magis, quod Reverendissimam Amplitudinem Tuam cum omnibus suis recte valentem idem ipse tam brevi viderat. Ex quo insuper et alia non pauca cognovi, de quibus dicam inferius.

Nunc ad utrasque Reverendissimae Amplitudinis Tuae litteras eidem nuntio ad me datas paucis respondebo, quandoquidem haud ita pridem, nempe ad vicesimumoctavum diem Martii copiosissime ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam de omnibus rebus scripsi. Ego quidem etiam divina benignitate sum incolumis, et hactenus semper fui. Quod autem post meas septima Septembris datas tardius alteras miserim, indicavi postea causas. Quae quoniam Reverendissimae Amplitudini Tuae adeo non satifsecerunt, ut potius me feriatum crediderit, omissis excusationibus eius silentii, iam veniam peto. Novit tamen Deus ferias meas, qui cotidianis precibus nec paucis lacrimis rogatus, adhuc tamen in votis, me has tamen habere vult, quam in re, desideratas, non ad inhonestum aliquod otium, sed studia meliora.

Figuratum argentum et mihi fuit supramodum gratum, et reverendissimo domino ω encrypted ⌈ωω encrypted ⌉. Cui passionis Christi, Adae et Evae in uno ac figurarum ex Apocalypsi simulacra in altero numo Reverendissimae Amplitudinis Tuae nomine dedi, non expiscatis iis litteris, quas ipsa BCz, 1599, p. 504 de oratione pacis ad illum paulo post huius nuntii egressum se dare constituisse scribit. Cum inspexisset argentum, laeto plane vultu egit hidden by binding⌈[it]it hidden by binding⌉ magnas gratias Reverendissimae Amplitudini Tuae, cui et vicissim hidden by binding⌈[im]im hidden by binding⌉ egregium aliquod monumentum istorum artificum se missurum altero nuntio dixit, et mihi primu hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉m omnem benevolentiam promisit. Multum is Ro hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉mae potest, et quoniam vicarium quoque summi pontificis agit, cum litterae novae F encrypted ⌈FF encrypted ⌉ allatae fuerint, de quibus iam per hunc nuntium M encrypted ⌈MM encrypted ⌉ ad me scripsit hidden by binding⌈[sit]sit hidden by binding⌉, omnibus modis curabo, ut in * encrypted ⌈** encrypted ⌉ iudex encrypted ⌈iudexiudex encrypted ⌉ adiungi hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉tur. Quo quid fuerit conducibilius? Respondebit hidden by binding⌈[it]it hidden by binding⌉, cum Reverendissimae Amplitudinis Tuae litteras acceperit, quas dixit hidden by binding⌈[it]it hidden by binding⌉ iam in itinere esse. Eo tempore et ego de illo pau hidden by binding⌈[au]au hidden by binding⌉ca(?) scribam.

Nuntium hunc ad illum non adduxi hidden by binding⌈[xi]xi hidden by binding⌉, veritus, ne per eum de hac Σ encrypted ⌈ΣΣ encrypted ⌉ cum ω encrypted ⌈ωω encrypted ⌉ familiaritate Π encrypted ⌈ΠΠ encrypted ⌉ ceterique certiores fierent. Atqui Davidis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ pugnam cum Golia procuratori meo Gaspari Paga[...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉no, cuius cotidiana opera utor, et immolationem Isaac reverendissimo domino Ennio titulo Sancti Angeli cardinali Verulano dare statui. Cui praesens a Ѧ encrypted ⌈ѦѦ encrypted ⌉, antequam hidden by binding⌈[quam]quam hidden by binding⌉ hinc proficisceretur, diligenter sum commendatus hidden by binding⌈[us]us hidden by binding⌉. De quo non parva spes est, ut aliquando B encrypted ⌈BB encrypted ⌉ succedat. Ѧ encrypted ⌈suc hidden by binding⌈[c]c hidden by binding⌉cedat. Ѧsuccedat. Ѧ encrypted ⌉ autem adeo diligit, ut eum non sine lacri hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉mis a se dimiserit. Si successionem illam encrypted ⌈successionem illamsuccessionem illam encrypted ⌉ Deus concesserit, alius proculdubio erit Ѧ encrypted ⌈ѦѦ encrypted ⌉ color eiusque hidden by binding⌈[que]que hidden by binding⌉ omnium rerum status.

Imaginem vero Reverendissimae Amplitudinis Tuae hidden by binding⌈[uae]uae hidden by binding⌉ solum mihi reservabo eamque etiam in gemmam sculpendam curabo ad eum modum, quo signa solent hidden by binding⌈[nt]nt hidden by binding⌉, demptis tantum coloribus, quo in annulum cum gemma inclusa subinde in cera reddi possit. Non tamen ad meum usum, sed perfectam statim ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam mittam, quo si placuerit, plures BCz, 1599, p. 507 huiusce generis cum aliorum quoque imaginibus, quas vel fusas itidem, vel depictas Romam mittendas putaverit, ut hic fiant, per me curare queat.

Stemma suum mihi condonatum iam sculptum et annulo inclusum habeo, quo et usus sum in obsignandis superioribus novissimis litteris meis. Nihilominus et argenteum alterum, quod ad me Reverendissima Amplitudo Tua misit, gratissimum mihi fuit. Est enim profecto scite etiam sculptum et utriusque mihi erit commodus et necessarius usus. Quare pro hac tanta Reverendissimae Amplitudinis Tuae benevolentia atque his ipsis muneribus, quas potest, poteritque umquam mea tenuitas, ago gratias. Porro, cur nullum ex his argenteis figuratis orbibus vel dederim, vel dare constituerim H encrypted ⌈HH encrypted ⌉, ea est causa, ob quam me nec litteras Σ encrypted ⌈ΣΣ encrypted ⌉ ei reddidisse, in posterioribus meis scripsi. Idque mihi cavendum arbitror, quamdiu Z encrypted ⌈ZZ encrypted ⌉ Romae manserit, praesertim cum iuxta consilium meum illi quoque per F encrypted ⌈FF encrypted ⌉ litteras tum R. encrypted ⌈R.R. encrypted ⌉, tum * encrypted ⌈** encrypted ⌉ mecum tractando committetur, quemadmodum per hunc nuntium M encrypted ⌈hunc nuntium Mhunc nuntium M encrypted ⌉ ad me scripsit. Si quid autem aliter Reverendissimae Amplitudini Tuae videbitur, scire cupio.

Breviarium et libellum de episcopo etsi iam dudum miserim, tamen quoniam nondum ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam venerant, veritus, ne interciderint, alterum breviarium huic nuntio ferendum dedi. Cui adiunxi Novum Testamentum veteris translationis ex postrema pulchrerrima editione cum satis commodis et eruditis annotationibus. Ad haec praxin criminalem iuriscanonici. Quam etsi iam semel quoque ante miserim cum aliis nonnullis libellis inclusis in capsulam peristromatam or peristromatum⌈peristromatamperistromatam or peristromatum⌉ reverendissimi domini Plocensis, tamen quoniam timeo, ne itidem tardius reddatur, prior illa, quae minutioribus characteribus, sicque non perinde commodis, Reverendissimae Amplitudinis Tuae caligantibus oculis edita BCz, 1599, p. 508 est, iterum eandem mittendam putavi, in spem ve hidden by binding⌈[ve]ve hidden by binding⌉niens, quod non argumento tantum, sed etiam ipso charac hidden by binding⌈[ac]ac hidden by binding⌉tere Reverendissimae Amplitudini Tuae valde placebit, quamvis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ iam aliquamdiu in alterius cuiusdam fuerit usu hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉. Nanam or Navam⌈NanamNanam or Navam⌉ enim huiusmodi editionis non reperi. Eo accessit et libellus regularum cancellariae. Quarum iam aliquoties in meis litteris mentionem feci et postea quoque facturus sum. Ut igitur Reverendissima Amplitudo Tua cognoscat, cuiusmodi sint, eas nunc ad se mittendas iudicavi. Novi Testamenti character tenuis est, maxime vero annotationum. Quare si Reverendissimae Amplitudinis Tuae oculis non servierit, quaeso illum hidden by binding⌈[m]m hidden by binding⌉ suo oeconomo, domino Ioanni Langhannio, donare ve hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉lit. Cui ea de re scripsi.

Mitto praeterea procuratorium ad accipiendam possessionem decanatus et canonicatus atque praebendae Reverendissimae Amplitudinis Tuae collegiatae ecclesiae in Gutstat hidden by binding⌈[at]at hidden by binding⌉, quemadmodum fieri voluit, quod et generalius con hidden by binding⌈[n]n hidden by binding⌉scribendum curavi, extensum ad quaecumque alia etiam hidden by binding⌈[am]am hidden by binding⌉ sacerdotia. Pro his iam, utut possum, immortales Reverendissimae Amplitudini Tuae ago gratias. Sunt enim nequaquam contemnenda et mihi pror ms. s(!) ⌈rr ms. s(!) ⌉sus gratissima. Multa enim de hac collegiata ecclesiae ex hoc nuntio didici, qui ni hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉hil non novit referre. Is sane talis est, qualem Reverendissima Amplitudo Tua scribit, nempe minus technites. Ego omni hidden by binding⌈[ni]ni hidden by binding⌉ mea diligentia et per subornatos etiam homines indagare non potui, soliusne voti causa Romam iverit, an potius a proscripti fautoribus missus esset.

Multa quidem ipse coram multis, nedum me hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉ solum, de proscripti turpissime apud ecclesiam cum scor hidden by binding⌈[or]or hidden by binding⌉to suo exacta vita pro paper damaged⌈[ro]ro paper damaged⌉fessus est. Quae si testimonia hidden by binding⌈[ia]ia hidden by binding⌉ comprobar paper damaged⌈[r]r paper damaged⌉entur, reum proscriptum peragerent citra hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ ullam disputationem. Cum et hoc addidit, quod ab hidden by binding⌈[b]b hidden by binding⌉ eo tempore, quo apud ecclesiam ipse nuntius vixit et hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉ proscripto atque decano Nidderhoff famulatus est BCz, 1599, p. 509 ipsumque proscriptum novit, quod esse, dicit, amplius decem annorum tempus, numquam viderit eundem proscriptum sacrificantem aut ad sacram accedentem sinaxim. Deliberaram igitur cum meis procuratoribus in testem hunc latorem producere. Sed cum nec ab aliorum quorundam apud ecclesiam maledictis temperaret, et a Reverendissima Amplitudine Tua esset carcere aliquamdiu afflictus, nec satis adhuc comperissem anne certis de causis ab adversariis ita loqui instructus esset, satius postea nobis visum est citra iudicialem interrogationem illum dimittere, ne forte in testem productus, mutatis verbis, ut est versipellis, nostram potius causam, quam adversarii, deteriorem faceret.

Et haec altera fuit causa, cur illum in nonum usque diem penes me in hospitio tenuerim victumque ei gratuito praebuerim. Altera erat, quod interim recentiores illas litteras Reverendissimae Amplitudinis Tuae, de quibus scribit superventuras, speraverim, quo ad eas simul mox respondissem. Maxime vero propter negotium domini R encrypted ⌈RR encrypted ⌉, in quem iam translatio Ꞃ encrypted ⌈ꞂꞂ encrypted ⌉ facta est, et in hanc rem supplicatio expedita, ita ut supersit tantum citationis encrypted ⌈citationiscitationis encrypted ⌉ expeditio contra X encrypted ⌈contra Xcontra X encrypted ⌉, quae in duorum dierum spatio expediri poterit, nondum tamen expediendam putavi, cum non nisi publice queat, donec cognovero, quem successum brachii s(aecularis) executio habuerit, ac quomodo sese in eo + encrypted ⌈++ encrypted ⌉ cum ceteris gesserit. Hoc enim promittit Reverendissima Amplitudo Tua se mihi celeriter scripturam. Si tardaverit, ego nihilominus omnia huius rei ad se mittam, ne quid morae amplius interponatur.

De centum ducatis mihi sine illis triginta a Fuggaris solutis, qui Fridwalt missi erant, ante iam non semel scripsi et de ** encrypted ⌈**** encrypted ⌉ atque * encrypted ⌈** encrypted ⌉, quarum or quorum⌈quarumquarum or quorum⌉ adhuc idem est omnino status, quem in posterioribus meis pridie BCz, 1599, p. 510 Dominicae Palmarum descripsi superinscribed⌈descripsidescripsi superinscribed⌉, nisi quod Π encrypted ⌈ΠΠ encrypted ⌉ dominum Loca encrypted ⌈LocaLoca encrypted ⌉ iam in iudicium vocaverat encrypted ⌈iudicium vocaveratiudicium vocaverat encrypted ⌉ ob id, ne cum adhuc in * encrypted ⌈** encrypted ⌉ non hidden by binding⌈[on]on hidden by binding⌉dum pronuntiatum sit, sed propter defensorum suorum inter hidden by binding⌈[r]r hidden by binding⌉cessionem in sententiae termina inchoata pendeat, se victum palam fateatur. Atqui utinam mo hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉do celeriter adsint novae F encrypted ⌈FF encrypted ⌉ litterae, facile spero iudicium iterum impellemus, quo, lata tandem secundum P encrypted ⌈PP encrypted ⌉ sententia, cunctis simul aliis omnium litibus ** encrypted ⌈**** encrypted ⌉ pendentibus optatus finis imponatur. Domino M encrypted ⌈MM encrypted ⌉ iterum scribo ilius respodens, privatim et L I encrypted ⌈L or I⌈LL or I⌉ L I encrypted ⌉. Quibus et dominus Loca encrypted ⌈LocaLoca encrypted ⌉ scribit, itemque Reverendissimae Amplitudini Tuae. Cui et Ѧ encrypted ⌈ѦѦ encrypted ⌉, verum brevissime, propterea quod iam iam erat impensurus equos, tenui admodum a B et cardinalibus viatico encrypted ⌈B et cardinalibus viaticoB et cardinalibus viatico encrypted ⌉ adiutus, quemadmodum postea ipse latius ex itinere scribet. Difficile est, quanto me dolore affecerit eius discessus, cum praeter ipsum tam commodus et sincerus ami hidden by binding⌈[mi]mi hidden by binding⌉cus Romae nullus mihi reliquus manserit. Perferendum tamen erat, quod Deo placuit.

Paucis diebus anteque(!) instead of antequam⌈anteque(!)anteque(!) instead of antequam⌉ hinc profectus est, acceperat a duce Prussiae Σ encrypted ⌈duce Prussiae Σduce Prussiae Σ encrypted ⌉ vicino subdolas et fucatissimas litteras. Cardinalis Bembus cupiens eius opera confirmatorium diploma impiae scholae, quam ex sacrilegiis aedificat, a sede apostolica obtinere, missis in eius expeditionem trecentis ducatis encrypted ⌈lit hidden by binding⌈[it]it hidden by binding⌉teras. Cardinalis Bembus cupiens eius opera confirmatorium diploma impiae scholae, quam ex sacrilegiis <a>edi hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉ficat, a sede apostolica obtinere, missis in eius expeditio hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉nem trecentis ducatislitteras. Cardinalis Bembus cupiens eius opera confirmatorium diploma impiae scholae, quam ex sacrilegiis aedificat, a sede apostolica obtinere, missis in eius expeditionem trecentis ducatis encrypted ⌉. Et paratus erat is cardinalis encrypted ⌈is cardinalis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉is cardinalis encrypted ⌉ de eo statim cum B encrypted ⌈BB encrypted ⌉ agere expeditumque suo cum responso ad ducem encrypted ⌈expeditumque suo cum res hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ponso ad ducemexpeditumque suo cum responso ad ducem encrypted ⌉ mittere, nisi quodam divino instinc hidden by binding⌈[c]c hidden by binding⌉tu prius Ѧ encrypted ⌈ѦѦ encrypted ⌉ ad se vocasset recordatus, quod quodam tempore (id erat cum invitatoriarum litterarum encrypted ⌈litterarumlitterarum encrypted ⌉ ad hanc scholam exemplar tipis excusum Σ Romam encrypted ⌈hanc scholam exemplar tipis excusum Σ Romamhanc scholam exemplar tipis excusum Σ Romam encrypted ⌉ mise hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉rat) multa de eadem ista schola et ipso duce encrypted ⌈schola et ipso duceschola et ipso duce encrypted ⌉ lo hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉cutus secum fuisset. Qui, veniens, cum iterum ei hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉ copiosius clariusque omnia explicasset, facile istius frafradulenter et in perniciem totius Prussiae petiti diplomatis encrypted ⌈istius frafra hidden by binding⌈[fra]fra hidden by binding⌉dulenter et in perniciem totius Prussiae petiti diplomatis hidden by binding⌈[tis]tis hidden by binding⌉istius frafradulenter et in perniciem totius Prussiae petiti diplomatis encrypted ⌉ BCz, 1599, p. 511 concessionem impedivit encrypted ⌈concessionem impedivitconcessionem impedivit encrypted ⌉, ita ut ei idem cardinalis encrypted ⌈idem cardinalisidem cardinalis encrypted ⌉ maximas etiam gratias ageret. De quo procul dubio plura ex itinere scribet Ѧ encrypted ⌈ѦѦ encrypted ⌉, et ego fortassis quoque postea, per nuntium minus suspectum.

Novi, quod hinc scribam, nescio. Praeter Ѧ encrypted ⌈ѦѦ encrypted ⌉ complures alii adhuc cotidie hinc sese ad concilium conferunt serenissimi domini nostri mandato. Quo ante pauculos dies quartus quoque Sedis Apostolicae legatus, Reginaldus Polus Anglus, cardinalis, profectus est on the margin⌈profectus estprofectus est on the margin⌉. Hispani et Galli adhuc in itinere esse feruntur. Quid sperandum, hucusque sane incertum. Sunt, qui arbitrantur, concilium hoc ioco quidem coeptum, sed tamen serio prosecutum iri. B encrypted ⌈BB encrypted ⌉ in timore esse videtur, nam et auxit custodias, et vigilantiores esse iussit, et nepotem suum modernum Regni Poloniae protectorem encrypted ⌈Regni Poloniae protectoremRegni Poloniae protectorem encrypted ⌉ per equos dispositos ad A encrypted ⌈AA encrypted ⌉ misit. Aliud nihil est.

De perspiciliis fere oblitus sum scribere. Nasalium mitto paria quattuordecim, selecta a viro quodam, qui Reverendissimam Amplitudinem Tuam uno atque altero tantum anno superat. An placebunt, nescio. Meliora certe reperiri nunc Romae non poterant. Atqui ex eo genere perspiciliorum, quae manu ob oculos ponuntur, nulla prorsus hoc anno apud nos venalia inveniuntur. Cum enim ex Gallia afferri soleant, bella obstitere, quominus allata ... illegible⌈...... illegible⌉ sint. Operae pretium igitur fuerit ea alibi quaerere et, si postea aliquando Romam quoque adferentur, coëmam.

Cetera de me aliisque nonnullis rebus Reverendissima Amplitudo Tua ex hoc latore intelliget, qui si re vera ab adversariis Romam missus non est, sed tantum religionis ergo huc venit, quemadmodum simulat, omniaque illi a me tradita salva pertulerit in Prussiam usque, erit utique benevotentia Reverendissimae Amplitudinis Tuae non indignus. Cui et utilis aliquando fuerit, si quae res celerem nuntium Romam desideraverit. Petiit a me ultra victum coronatum mutuo, quem illi dedi BCz, 1599, p. 512 ea lege, ut in Prussiam veniens omnino reddentur hidden by binding⌈[tur]tur hidden by binding⌉, si id voluerit Reverendissima Amplitudo Tua.

Quam cum omnibus n(ost)ris hidden by binding⌈[is]is hidden by binding⌉ a Deo in optima valetudine, ac summae felicitatis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ flore perpetuo conservari exopto.

Romae, postridie Natalis Marci Evangelistae, anno 1545.

Reverendissimae Ampliudinis Tuae clientum nepotumque omnium infimus ac deditissimus hidden by binding⌈[us]us hidden by binding⌉ Gaspar Hannovius hidden by binding⌈[ius]ius hidden by binding⌉