Ex litteris doctoris Langi

Si quid per homines leves et impudentes vel sermonibus vel scriptis est apud Polonos de maiestate imperatoria sparsum, quod in imperatorem prudentem, pium, moderatum casuumque humanorum non immemorem non cadit, ei Reverendissima Paternitas Vestra fidem habere nolit. Cum se optimus princeps erga captivum Saxonem talem exhibuit, ut neque in ms 1 verbis,
ms 2 rebus⌈verbisms 1 verbis,
ms 2 rebus⌉ neque in vultu ulla sit acerbitas animadversa, vindicavit eum ab ignominia militum omni neque gravius quicquam in eum dici aut fieri est passus. Permanet is in potestate caesaris. Ditio eius omnis una cum suffragiis in eligendo caesare iure gentili eius Mauritio duci cedit, praeter civitates eas et populos, qui regni Bohemiae sunt beneficiarii eligen(di). Retinet etiam caesar in Turingiis Gottam praesidio suo firmatam. Coniugi Saxonis ius antiphernorum integrum remanet. Liberi eiusdem ex annua Turingiaca pensione Mauricii sumptus tolerabunt dignitatemque suam tuebuntur. Caesar apud Saxones castra adhuc habet, ibi cum eo civitates Saxonicae, quae partes perduellis sunt secutae, de deditione direptioneque transigunt redimenda. Vulgus eas civitates maritimas vocat. Pacatis locis praeterquam in Germania omnibus, maiestas sua, Deo bene adiuvante, constituit conventum Panalemanicum apud Germanos agere. In quo de religione ordinanda rationes ineantur, iudicium Amphiclyonum (camerae id nominant ius) constituatur, et bellum Turcis inferendum decernant. Deus consilia coeptaque eius secundet. Rex Ferdinandus ad conventum Bohemorum cum ms 1 peditatu et equitatu,
ms 2 equitatu et peditatu⌈peditatu et equitatums 1 peditatu et equitatu,
ms 2 equitatu et peditatu⌉ non paenitendo est profectus, in quo ut opinor authores nephandae seditionis non pulchre statunt. Hessus ipse, diebus proximis una cum Henrico Brunsuicensi duce, quem vinctum aliquandiu habuit, Lipsiae fuit. Caesaris se potestati citra exceptionem omnem dediturus. Hi exitus consilia prava manent. Haec seditiosorum hominum est ? fortuna, talia rebellionis sunt praemia. Scripsi antea ad Reverendissimam Paternitatem Vestram Saxonis primogenitum filium, et fratrem una cum eo esse captum, quod ea res ita ad nos esset a recenti victoria renuntiata. Postea autem filius quem dixi, scloppo occisus esse ferebatur. Sed his equo deiectus, pro mortuo est habitus, venit tamen. Adhuc nescio quo fato servatus, et a medicis vulnus eius Gottae curatur. Frater autem fuga caedem et captivitatem evasit, seque una cum Witenberga caesari dedidit. Captus cum Saxone est dux Brunsuicensis non Enrichus, nam is in caesaris partibus fuit, sed Ernestus. O utinam simili successu contra barbaros, quamprimum in Pannoniis res geratur, et Poloni nostri cum principibus nostris, consilia, vires opesque suas contra hostem communem coniungant et consociant.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Schwidniciae superinscribed⌈SchwidniciaeSchwidniciae superinscribed⌉, II Iunii 47.

Imprimis vero scire volui Reverendissimam Paternitatem Vestram me in castris simul sacras et serenissimas maiestates imperialem et regiam Romanorum reperisse, ac primum omnium absolvisse eam legationis partem, quae ad sacram imperialem maiestatem attinebat. Suadente vel ipsa maiestate regia Romanorum, quae quod postridie adventus mei ad castra in Bohemiam se conferebat, illi tum non fuisse audiendae legationis facultatem exponebat. Itaque, quod iam fuerim meo officio apud sacram maiestatem caesaream functus, atque suae serenissimae maiestati valedixerim, nihil moratus ad sacram maiestatem regiam Romanorum, quae Pragam se contulit, vado. Praeterea sacra maiestas imperatoria nunc primum castra sua a ms 1 Vittenberga,
ms 2 Witenberga⌈Vittenbergams 1 Vittenberga,
ms 2 Witenberga⌉ movit, nec longius tamen a civitate (qua duci Mauritio simul cum dignitate electoratus concessit, quod pridie festi Trinitatis Sanctae ibidem in castris celebrabatur) illa, quam passus aliquot metata est. Eum etiam, qui ante elector fuit, nempe capitalem hostem suum, maiestas sua in castris satis liberaliter favet, additis custodibus, atque inde quo diverti animum habeat sacra maiestas sua, ignotum est id omnibus plane. Sperant siquidem alii maiestatem suam ms 1 Magdiburgam,
ms 2 Magdeburgam⌈Magdiburgamms 1 Magdiburgam,
ms 2 Magdeburgam⌉(!) et alias liberas civitates, quae vel nunc adhuc libertatem conservari sibi volunt, versus profecturam, alii Ulmam recta ituram, atque istic indicturam generalia comitia, in quibus de salute totius reipublicae Christianae consuleretur, et istis tumultibus certus finis imponeretur. Utrum autem certius futurum sit, indicare non possumus etc.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Samueli Dei gratia episcopo Cracoviensi, Regni Poloniae cancellario, domino suo et patrono beneficentissimo, Stanislaus Hosius salutem dicit.

Pervenit in manus meas Libellus hic Hymnorum ad imitationem Prudentii conscriptus, a viro quodam pio et docto, qui modestiae causa nomen suum edi noluit. Quem ego cum legissem, dignum iudicavi, qui manibus omnium versaretur, quibus pietas cordi est, ad quam vehementer libellus hic excitare videtur.

In quo memoria Christi beneficiorum omnium ita sub oculos subicitur, ut quisquis legerit diligentius, non possit eius amore singulari non accendi, a quo se tantis beneficiis immerentem (quid dicam immerentem?) immo vero extrema quaeque supplicia merentem affectum esse recolit. Est autem haec admirabilis et stupenda quaedam mutatio dexterae excelsi , quod qui Libelli huius auctor est, is eadem aliquando fuit infirmitate praeditus, qua sumus nos. Nam et iuvenis ab iis, quae aetas illa fert, non abhorruit, et bonam aetatis suae partem in aula consumpsit, print 1 4 cuiusvis rei potius, quam virtutis, magistra, ita ut longe tum ab illo distaret, quem eum nunc esse videmus,
print 2 3 omitted⌈cuiusvis rei potius, quam virtutis, magistra, ita ut longe tum ab illo distaret, quem eum nunc esse videmusprint 1 4 cuiusvis rei potius, quam virtutis, magistra, ita ut longe tum ab illo distaret, quem eum nunc esse videmus,
print 2 3 omitted⌉.

print 1 4 Dicas: ex Saulo Paulum, ex persecutore factum apostolum. Nam ut nos vita nunc nostra persequimur Ecclesiam Dei, sic et ille persecutus est olim.,
print 2 3 omitted⌈Dicas: ex Saulo Paulum, ex persecutore factum apostolum. Nam ut nos vita nunc nostra persequimur Ecclesiam Dei, sic et ille persecutus est olim.print 1 4 Dicas: ex Saulo Paulum, ex persecutore factum apostolum. Nam ut nos vita nunc nostra persequimur Ecclesiam Dei, sic et ille persecutus est olim.,
print 2 3 omitted⌉ Tandem vero, misericordia Dei non postremum honoris gradum print 1 3 4 in ea consecutus,
print 2 inconsecutus⌈in ea consecutusprint 1 3 4 in ea consecutus,
print 2 inconsecutus⌉, print 1 4 exuit veterem hominem, novum induit 3:9:10expoliantes vos veterem hominem cum actibus eius et induentes novum eum qui renovatur in agnitionem secundum imaginem eius qui creavit eum,
print 2 3 est⌈exuit veterem hominem, novum induitprint 1 4 exuit veterem hominem, novum induit 3:9:10expoliantes vos veterem hominem cum actibus eius et induentes novum eum qui renovatur in agnitionem secundum imaginem eius qui creavit eum,
print 2 3 est⌉, et quanto saeculi quondam, tanto nunc Christi amore exarsit, ut non alia magis in re affecta in hac et aetate, et valetudine sua, quam in iugi Christi beneficiorum meditatione versetur. Quod non ex iis, quae scribit modo, verum etiam ex eo colligere licet, quod nullum prorsus diem intermittere dicitur, quo sacris non operetur, quo tremendum illud sacrificium non peragat, in quo simul omnia Christi beneficia repraesentantur.

print 1 4 Quis ergo est, qui iudicare deinceps audeat servum alienum 14:4:1tu quis es qui iudices alienum servum , cum quem certum etiam sit multis nunc esse peccatis obnoxium, qualis ad vesperam sit futurus, certum esse queat nemini.,
print 2 3 omitted⌈ Quis ergo est, qui iudicare deinceps audeat servum alienum, cum quem certum etiam sit multis nunc esse peccatis obnoxium, qualis ad vesperam sit futurus, certum esse queat nemini.print 1 4 Quis ergo est, qui iudicare deinceps audeat servum alienum 14:4:1tu quis es qui iudices alienum servum , cum quem certum etiam sit multis nunc esse peccatis obnoxium, qualis ad vesperam sit futurus, certum esse queat nemini.,
print 2 3 omitted⌉ Sed, ut ad Libellum redeam, de quo mihi fuit initio sermo institutus, cum nihil in eo repertum esset, quod non pie, sancte, catholice scriptum videretur, quamvis auctoris nomen edi maluissem, quando tamen sic illi visum est, ut anonymus in lucem prodiret, feci satis voluntati eius ac suppresso auctoris nomine typis libellum excudendum curavi.

Quoniam vero summa Celsitudini Tuae cum auctore libelli necessitudo intercedit, cum hac de causa tibi potissimum eum dicandum putavi, tum, quod solus tu esse videris in republica ecclesiastica regni huius, cui hoc genus scripta merito dicari debeant. Quandoquidem tibi prae ceteris curae est, ut sana in ecclesia doctrina retineatur. Quam etiam ob causam e superiore loco, non raro Dei voluntatem in domo Dei nobis explicas ac pro virili tua contendis et elaboras, ut propagetur Christi Evangelium, quod non in verbis scripturarum, sed in sensu, non in superficie, sed in medulla, non in sermonum est foliis, sed in radice rationis.

Deum precor, ut pios et sanctos conatus tuos provehat, quo possis motus concitatos et fluctus, quibus operta propemodum est Ecclesiae navicula, sedare. Illius virtute, qui dormiens excitatus, comminatus est vento et dixit mari: Tace, obmutesce. Et cessavit ventus, et facta est tranquillitas magna.

Quam nobis non pro nostris meritis, sed pro gratia sua et misericordia concedere dignetur, qui solus imperat ventis et mari, et oboediunt ei. Qui te nobis diu servet incolumem et felicem.

Cracovia, sexto Idus Iulii, anno Domini 1548.