Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Johanni episcopo Culmensi, patri et domino gratiosissimo

Zdrowia i szczęścia życząc Waszej Pańskiej Miłości.

Miłościwy Księże Biskupie.

Nawiedzam zdrowie i szczęśliwość Pana mego Miłościwego.

Przy tem Waszę Pańską Miłość proszę, aby mi nie raczył za złe mieć, iżem tak długo nie nawiedził Waszej Pańskiej Miłości, jako by to było przysłuszało takowego prełata i bliskiego ku jimieniu memu. A wszak, za łaską miłego Boga, mam tę wolą Waszę Pańską Miłość nawiedzić temi czasy, a to abo we wtorek, abo we czwartek przychodzączy, gdzie też Waszej Pańskiej Miłości dowodnie rozpowiem o ni <e> boszczyku księdzu Maczyeyu, ktory u mnie umarł.

A on był przyjacielem pana Pulthowszkyego, ktory miał być, i to była jego wola, iże miał być na jego pogrzebie, ale iż za trudności <a> mi przewozów i też ciała nie godziło się dłużej chować, tak ji dał pochować, a to dla słuczenia, i po umyciu takie znaki były widziany: siny, opuchły etc.

Co więc Waszej Pańskiej Miłości szyrzej rozpowiem, gdy ku Waszej Pańskiej Miłości przyjadę, jakom umyślił.

Zatem, Miłościwy Ksi <ę> że biskupie, Waszę Pańską Miłość proszę, aby mi Wasza Pańska Miłość nie raczył mieć za lekko, boć pan Pulthowszky mię zastał na miescu osobnem, to jest wolwarku, gdziem nie miał swego sygneta, telko iżem swą ręką ten list pisał, a przeć się jej nie będę, i pana Pulthovszkyego sygnetem zapieczętował.

Przy tem się łasce i przyjaźniWaszej Pańskiej Miłości poruczam.

Data Vodzynkv, we czwartek po Wielkiej Nocy lata Bożego 1536.

Frater Mathias abbas Coronoviensis

Reverende Domine, amice et frater carissime.

Salutem in Domino et omnem felicitatem .

Edocti sumus post discessum a nobis nuper Dominationis Vestrae Reverendae, quod occisor ille fratris Mathiae guardiani olim Ordinis Sancti Francisci civitatis nostrae Culmensis coram multis et praecipue per complices suos coram magnifico domino palatino Culmensi se iactaverit guardianum ipsum in ecclesia Dominationis Vestrae Reverendae, dum celebraret missam, subito ante altare morbo comitiali aut apoplexia corruisse indeque paulo post mortuum, et quod ob id nullam ad defuncti mortem ansam aut occassionem dedisset seque igitur a nobis immerito excommunicatum atque sub interdictum denuntiatum.

Postulat itaque ipsius rei veritas pro iuris nostri defensione, cum idem guardianus in die Sanctae Paschae miserrime a suo occisore prius caesus livoreque undique tumens e vivis cesserit apud ecclesiam Dominationis Vestrae Reverendae, ut nobis eadem Dominatio Vestra testimonium veritatis litteris suis perhibeat. Quod sic negotio hoc exigente a Dominatione Vestra Reverenda poscimus impenseque rogamus, ne nobis impingi possit, quod per calumniam, quam officium nostrum pastorale fugit maxime neque umquam in usu habuit processus nostros emiserimus. Factura rem in primis Deo mutuaeque professioni nostrae dignam ac debitam et qua nos Dominatio Vestra Reverenda sibi in hoc amicitiae nostrae, quod inter nos est, vinculo plurimum reddet propensiores.

Eandemque Dominationem Vestram Reverendam quam diutissime in Christo optime valere optamus.

Ex castro nostro Starigrod, IIII Maii MDXXXVI.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino et fautori clementissimo

Reverendissime in Christo Pater et domine mihi multum clementissime.

Quam libens et multa cum hilaritate suscepi litteras a Vestra Reverendissima Paternitate mihi missas, ex quibus percepi Vestrae Reverendissimae Paternitatis animum favorabilem erga personam, sed unde hoc merui, certe ignoro. Ago Deo gratias pro his, quod merui <i> nvenire gratiam apud tam excellentissimum antistitem et utinam eandem conservare id ab altissimo toto conamine animi mei flagito, ut mihi Vestra Reverendissima Paternitas dignatus est, ut per scripta certiorem facerem de morte piae memoriae fratris Mathiae olim guardiani Culmensis. Deum testor, quo nil aliud negotii est, quam quod veniens ad monasterium nostrum Sabbato Palmarum, ipso die Dominico Palmarum infirmitate <laborans>, ut signa satis clara apparebant livida et tumida ex percussionibus, non, ut asserunt, ex causa infra celebrationem, nam nullam missam apud nos celebravit, sed totam hebdomadam hac praeventus infirmitate in eaque laborans die sacratissimo Paschae gustato benedicto paschali {agit} ultimum diem persolvit et ita se res habet. Ego nescio, per quem vel quos hoc facinus est patratum, Deus qui omnia novit, ipse melius scit, ego tamen non diffido in Vestrae Reverendissimae Paternitatis gratia, quin me dignabitur Vestra Reverendissima Paternitas prosequi favore et gratia tamquam pater et dominus clementissimus, cuius gratiae et favori me cum toto meo conventu commendamus.

Datum Coronae, feria sexta post Inventionis festum Sanctae Crucis anno ab orbe redempto 1536.

Frater Mathias abbas Coronowiensis scripsit

Reverende Pater et amice in Christo carissime.

Salutem in Domino et omnem felicitatem.

Certo edocti sumus, quod Dominatio Vestra contra seipsam et ea, quae nobis ore proprio de morte olim fratris Mathiae guardiani civitatis nostrae Culmensis coram libere recensuit, et per binas litteras suas, quas incorruptas servamus, si, ut non opinamur, verbis suis stare noluerit, aperte et claris verbis nobis scripsit sub sigillo suo, contrarium testimonium dederit eaque de re bannitum iudicium apud se fieri permiserit. Quae si sic se haberent, quemadmodum adhuc non credimus, satis mirari non possemus cogeremurque pro veritatis defensione contra Dominationem Vestram apud Sanctam Apostolicam Sedem, quod inviti faciemus, iuridice agere litemque intendere, honoremque nostrum et bonam famam, qui ad id ab adversariis nostris male perstringitur et sugillatur, quasi inique processus nostros emiserimus, tueri atque etiam ad serenissimam maiestatem regiam et ad omnes regni praelatos pro munimine conservationeque veritatis contra Dominationem Vestram confugere. Quae omnia priusquam faciamus, cupimus a Dominatione Vestra certiores fieri, quibus modis inducta huiusmodi testimoniales litteras contra nos et contra seipsam, immo et contra veritatem, quae Deus est, dederit. Quod tamen a Dominatione Vestra, quam constantioris fidei et animi esse confidimus, factum esse adhuc non speramus, ut igitur litteris suis per hunc nuntium nostrum de iis omnibus nobis responderit a Dominatione Vestra amice petimus et postulamus eandemque bene valere optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, XV Iunii MDXXXVI.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi, fautori et domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domineque quam plurimum colendissime.

Sanitatem et bonam valetudinem Vestrae Paternitatis Reverendissimae tum ex litteris, tum ex nuntio percipiens, multum sum in animo exhilaratus. Quam fave<o> Vestrae Paternitati Reverendissimae tamquam mihi ipsi, quantum est.

Reverendissime Pater, prout mihi Vestra Paternitas Reverendissima dignata est scribere, quod litteras contrarias debuissem scribere prioribus litteris vel etiam sicut ore tenus coram Vestra Paternitate Reverendissima fassus sum de morte fratris Mathiae olim gardiani in Culmense, credere dignetur Vestra Paternitas Reverendissima, quia quae locutus sum ore, haec omnia cum litteris concordabunt, nihil aliud protestor tam litteris, quam etiam verbis, solummodo quod est mortuus et sepultus pro nostro monasterio.

De mortis occasione penitus omnes ignoramus, quia nihil fassus est nec aliquam fecit inde proclamationem contra aliquem. Quare precor Vestram Paternitatem Reverendissimam, non dignetur Vestra Paternitas Reverendissima animum sinistrum contra personam meam gerere. Studebo me de hoc negotio Deo auxiliante coram Vestra Paternitate Reverendissima expurgare, cum necesse fuerit. Ego etenim libenter me volo conservare et eo amplius promereri favorem et gratiam Vestrae Paternitatis Reverendissimae, quam percepi a Vestra Paternitate Reverendissima. Et quantum de iudiciis bannitis hic nihil actum est, nisi quod hi, qui eundem sepulturae tradiderunt, nullum signum in eo percussionis viderunt, quia in habitu suo est tumulatus, in lotione autem eius mulieres aliquid signa flavea viderunt et hoc, ut didici, quod illa habuit ex ca{u}su in fossam fornacis ante balneum. Et ita se res habet huius negotii. Non vellem in minimo quocumque modo offendere Vestram Paternitatem Reverendissimam, fautorem et dominum meum gratiosissimum.

Cuius gratiae et favori me et cum conventu meo humillime commendo.

Datae in Corona, Dominica infra octavas Divinissimi Sacramenti, anno ab orbe redempto 1536.

Frater Mathias abbas Coronoviensis scripserat

Reverende etc.,

Ex litteris Dominationis Vestrae heri longe aliud, quam sperabamus, accepimus. Occasionem mortis guardiani Culmensis se ignorasse Dominatio Vestra scribit, cum nobis proprio ore fassa sit, quod ex percussionibus, livoribus et tumoribus admodum infirmus et aeger ad monasterium Vestrum Sabato ante Palmarum veniens in eadem infirmitate in festo Pascae mortuus est totumque eius corpus ex livoribus et tumoribus ut carbo nigrum fuerit et foetidum, quod sine sepultura diutius retineri non potuit. Neque umquam novi istius commenti coram nobis meminit ipsum guardianum flammea illa signa habuisse ex casu in fossam fornacis ante balneum, quod a veritate longe esse diversissimum arbitramur, immo in extremis Dominatio Vestra et prior ille confessor eius, qui cum Dominatione Vestra fuit apud nos in Starigrod, guardianum proclamasse in occisorem et adiutores eius vindictam Deo commitens nob[is] retulerunt, unde permoti nos processus nostros pro officio et debito nostro ecclesiastico dedimus. Utque Dominatio Vestra sciat, qu[ae] nobis scripsit, iussimus quaedam ex litteris vestris per modum instru[men]ti a notario publico colligi, quae ob id mittimus, ne veritati et verbis suis coram nobis prolatis adversetur. Reliq[ua] in omnem eventum servamus, cum res ad forum venerit cogemurque, nisi Dominatio Vestra firma in priori instructione no[bis] facta manserit, cum primis contra Dominationem Vestram, quemadmodum in novissimis scripsimus, apud reverendissimum dominum archiepiscopum regni primatem et legatum natum nobis consulere ecclesiasticamque auctoritatem et istius crudelissimae mortis, sicut illam nobis Dominatio Vestra exposuit, historiam et veritate<m> tueri.

Velimus praeterea, ut nobis Dominatio Vestra liquidius declareret, quis casus iste in fossam fornacis ante balneum fuerit, de quo nobis Dominatio Vestra neque quispiam alius vel minimum umquam verbum retulit, planeque confictum esse putamus.

Qua de re Dominationem Vestram iterum amice commonemus et rogamus, ne litteris et verbis suis, quibus nos de huius rei serie certiores reddidit, reluctari praesumat Deumque meminerit et veritatem esse et veritatis defensorem, acriterque veritatis adversarios et impugnatores, qui ea in parte in Spiritum Sanctum peccant, divinam maiestatem castigare solere illa, quae ab ea plaga et animadversione Dominationem Vestram custodiat atque in viam veritatis reducat .

Exspectamus in his Dominationis Vestrae responsum, ne quid vid<e>amur in hac causa non satis considerate fecisse.

Eandemque Dominationem Vestram bene valere optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, XXI Iunii M D XXXVI.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi, patri et domino gratiosissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine mihi multum gratiosissime.

His litteris placuit invisere sanitatem Paternitatis Vestrae Reverendissimae, quam ex animo faveo Paternitati Vestrae Reverendissimae tamquam mihi ipsi.

Cerno aliqualem mihi difficultatem incumbere in negotio piae memoriae fratris Mathiae guardiani Culmensis, sed cur vel quare, penitus ignoro. Nam et ore tenus, et scriptis fassus sum, quod nihil percaleo de occisione eiusdem fratris, quia piae memoriae frater nullam fecit protestationem contra aliquem de suis percussionibus, solum hoc, quod interrogatus aiebat, quod „infirmitas mea est valde mirabilis et, si omnes apothecas una semel gluttirem, non iuvarent sanare meam infirmitatem”.

Ex quo clare patet, quod nihil aliud testari possum, nisi hoc solum, quod est mortuus et sepultus in nostro monasterio, et si talem difficultatem praesensissem, aliter mecum cogitassem, ne in hac causa defendere videar aliquam partium et amittere favorem gratiamque Paternitatis Vestrae Reverendissimae, domini mei gratiosissimi.

Cuius eidem gratiae et favori consuetis me commendo.

Datum in Corona, ipso die Iohannis Baptistae anno ab orbe redempto 1536.

Frater Mathias abbas Coronoviensis