Reverendissimo Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi, oratori serenissimi regis Poloniae

Reverendissime Domine.

Etsi plane intelligo, quantum adhuc operis supersit Dominationi Vestrae, non possum tamen adduci, quin ipsam hic exspectem, potest enim, quotiens voluerit, die tota in negotiis transacta crepusculo noctis hic adesse. Praemittat modo aliquem, qui significet adventum suum, ne imparatus et post cenam offendat. Licebit in crastinum redire ad aulam, nec minus tempestive, quam si illic pernoctasset, fruemur interim una deliciis et amoenitate huius villae, quam spondeo sibi non parum placituram. Adiungerem spem alteram alicuius voluptatis, nisi scirem, quam ingentibus curis distrahitur Dominatio Vestra et a sua innata iucunditate sevocatur.

Nos hic interea conquiescimus satis suaviter. Veremur tantum, ne otium istud in somnum evadat . Itaque postquam legimus nonnihil, interdum vertamur equo aut cumba, currimus nonnumquam aut, quod frequentius accidit, molliter ambulamus. Sed succedunt omnia tam placide, ut in cursu ipso, quantumvis celeri, videar mihi obdormivisse. Ita procul absunt istae nostrae visitationes a turbulenta vestra quiete, ut nulla ratione possim hic consequi, quin inter omnes curis labores animus quiescat prorsus ac se quasi despondeat. Eam ob rem cogor desiderare aut litteras Dominationis Vestrae aut adventum suum, quem imprimis cupio, sin ad vos redeo. Nequeo enim me diutius perpeti aut sufferre.

Sed potest, ut dixi, Dominatio Vestra venire aut significare, quid adversum Turcas statuatur, quid auxilii Bohemi promiserint, quid parent, qua die caesaris reditus a balneis exspectetur, quando simus istinc, et quo, profecturi. Item a Nuremberga quid audiatur, quae spes consilii ac eiusmodi contentionum paginam aut pugnam magnam, quae stomachum hunc languidum moveat excitet exagitet. Qui has perferet, iussi, ut responsum otiose praestoletur.

Bene valeat Reverendissima Dominatio Vestra ac quamprimum veniat.

Ita petit ac optat deditissimus servus ac obsequentissimus Dodeus.

Illustrissimo domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi, serenissimi regis Poloniae oratori

Non putares, quam me commoveant crebrae istae tui exspectationes. Heri quidem cum archimonetarius venturum se dixisset et te hodie affuturum arbitraremur, repente nuntiatum est eius filiam, quae paucis ante diebus peperisset ac recte valere diceretur, inopinato morbo oppressam, animam statim exhalasse. Id illum graviter, ut fert, ferre quis admiretur? Est enim insitum natura suorum interitu lugere, sed huic malo adiungitur , quod insperato, ut dixi, accesserit, non mediocris causa ad augendam aegritudinem. Putantur enim omnia repentina graviora, quasi, si provisum esset, praecaveri potuissent. Hinc enumeratis Priami opibus, ut sibi visa erant, sempiternis subiungit Thelamo: „ Haec omnia vidi inflammari”, cum scilicet nihil minus timerent. Hoc est, cur ei simul animus cum re conciderit, quod si praevidisset fore, longe facilius toleraret. Itaque quam vellem archimonetarium nostrum ita se prius praeparasse ac secum esse meditatum, quo pacto adversam aerumnam ferat, peregre rediens, semper cogitasset aut filii peccatum aut uxoris morbum aut mortem filiae, communia esse hae[c], ne quid horum accidat nusquam animo novum. Ita nunc maxime illi efflueret praesentis istius calamitatis recens opinio, nec esset exspectandum auxilium, quod dies et doloris inveteratio sunt, quamvis sero, allatura.

Interim vere[or], ne illo absente tu nolis, hem quam rustice, oblitus certe et dominationes et reverendissimas ac eiusmodi vestra magnifica verba, verba dum sint et rei satisfecerim, non me pigeat sic esse locutum. Ergo Reverendissima Dominatio Vestra, si me amat, ea causa magis veniet, quo ego illi solus, totum huius ad nos itineris, quantuscumque est labor, debeam, quique adeo mihi iucundus futurus est, ut vel illo nomine desiderem constantius adventum suum eo gratiorem, quanto citius ac non sine suavioris alicuius amici comitatu veniet Reverendissima Dominatio Vestra. Ego illam et impransus et satur exspecto omni hora.

Interea pulchre valeat et significet, si quid spei habet de concordia rerum Hungaricarum.

Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus, sed otiosissimus Claudius Dodeus

Reverendissime Domine.

Legi, quae ad Lascum scripsit Dominatio Vestra. Nescio, quid rerum contineant litterae, quae ad eum perferendae sunt quasque diligentiae Dominationis Vestrae committo ac commendo. Illa videat, an tutius a se, licet tardius, perferantur. Ac eam exspecto cum comite suo, quem videre percupio.

Bene valeat Dominatio Vestra.

Reverendissime Domine.

Nunc primum accepi fasciculum litterarum, qui ad dominum Laskum dirigitur. Dominatio Vestra velit fideliter cum suis litteris mittere Cracoviam. Crastina die rusticabor. Vellem, ut Dominatio Vestra per negotia sua posset etiam nobiscum aliquando otiari.

Quae bene valeat.

Deditissimus servus Dominationis Vestrae Reverendissimae Dodeus

Reverendissimo Culmensi episcopo Poloniae oratori domino suo

Audio litteras ab electore palatino hic heri affuisse. Queso, mihi significet Reverendissima Dominatio Vestra, quicquid intellexit de successu illorum comitiorum, quorum varii rumores circumferuntur. Nuntiant enim aliqui contionem esse dissolutam nec satis conveniunt in enarratione conclusionis illic, ut aiunt, factae. Cupio scire nedum, quae intellexeris, sed et quid sentias, sum enim hodie scripturus, quod me rerum omnium incertum maxime torquet. Vale.

Reverendissimae Dominationis Vestrae servitor Claudius Dodeus

Reverendissimo Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi

Reverendissime Domine.

Martinus meus reddidit mihi litteras Dominationis Vestrae vigesima die, quam fuerant scriptae et serius profecto, quam cupiebam. Placuerunt nihilominus, ut solebant quaecumque proficiscebantur a Dominatione Vestra, sed illae imprimis, quae nuntiarunt, quam benigne et grate accepta fuerit Dominatio Vestra a serenissimo rege. Quod etsi fore omnino sperabamus, cum ob vestra multa et praeclara merita, tum propter summam regis humanitatem et prudentiam singularem, fuit tamen mihi periucundum id intellegere ex litteris Dominationis Vestrae, cui ea de causa summopere gratulor et opto, ut ista fortuna diu et quam quietissime frui liceat. Nos post acceptas litteras vestras Nurembergam profecti sumus, ubi cum Eobano viximus satis suaviter. Incidit, ut plurimum, sermo de Dominatione Vestra, cuius memoriam mutuis poculis celebravimus, quam potui, frequentius. Reliquum temporis consumpsi in apparandis mihi necessariis ad istam expeditionem. Caesar interea praecesserat, cum ego reversus Ratisponam XXV huius mensis offendi reverendum dominum oratorem regis Angliae, qui reditum meum exspectabat. Cenavimus postridie apud me. Aderat Cornelius Sceperus ab Ulma rediens et a caesare praefectus machinis bellicis, quas ad exercitum deduxit. Nos illum postera die sumus secuti secundo Danubio et hic tandem appulimus festinantes ad caesarem. Illic ubi advenerimus, occurret quidpiam, quod scribamus.

Ex Gallia nuntiantur omnia feliciter et ad votum Christianissimi succedere. Delphinus ex voluntate patris sumpsit Rhedoni coronam ducatus Armorici, quem incolae petierunt uniri fisco regio et in posterum censeri iuris salici, quo quae provinciae censae sunt, dicuntur masculae et a regia corona numquam separantur, hoc illis liberaliter concessit Christianissimus, qui ex Andegavis V huius mensis scribebat se properare Lutetiam, ut non esset exspectationi oratoribus, quos serenissimus Angliae Christianissimae maiestati suae destinavit, ut audio, conventuros, de die loco et forma congressus, qui speratur inter duos reges, qui valde et imprimis cupiunt communibus consiliis deliberare, quid ab eis praestari possit adversum Turcam et alias Christianae reipublicae pestes. Id scilicet omnino agent, si colloquentur. Exspecto omni hora reditum secretarii mei, quem iam diu misi in Galliam. Si quid afferet, quod mereatur significari Dominationi Vestrae, non parcam litteris. Sed vellem, ut liceret mihi potius praesens narrare Dominationi Vestrae, cuius desiderio ita distrahor, ut sperem me hoc, quicquid est a Vienna itineris, ad vos posse triduo conficere, praemissis equis, qui disponantur ad cursum et sint parati ad mutationem. Statueram item istic consumere totum biduum et eisdem equis revehi ea celeritate, ut non plus octo diebus absim. Verum, qui istius regionis mores et festivam liberalitatem sunt experti, narrant eas esse blanditias et invitamenta puellarum vestrarum, ut verear, ne fiant illi viginti dies. Quo fit, ut non ausim, nisi impetrato prius privilegio, ut post biduum statim et si forte invitus extrudar ad viam ac dum istic ago, ne mihi ultra cyathos sex et eos quidem aqua dilutos una die bibere liceat. Ea condicione facta audebo forsan, ceterum et hoc adiecto, ne mihi liberum sit renuntiare privilegio nec possit etiam serenissimus mecum in hac causa dispensare. Ita mihi plane metuo, ita parum fido, quod si istuc veniam, praemoneo me fidei Dominationis Vestrae animam meam commissurum. Viderit postea Dominatio Vestra, quid de amico velit statuere ac si placet, interim rescribat aliquid. Petit dominus orator Angliae praesens suis verbis dicam salutem Dominationi Vestrae, quae bene valeat ac me, ut facit, amat.

Ex Lincio, die XXIX Septembris 1532.

Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequiosissimus filius Claudius Dodeus

Venerandissimo domino episcopo Culmensi

Gratissimum mihi fuit ab oratore nostro apud caesarem intelligere de te deque rebus tuis, quamquam enim apud me memoriam tui nulla umquam delebit oblivio, tamen renovata illa iucunditatem mihi attulit non mediocrem neque non fuimus semper et ego et amici omnes cupidissimi consuetudinis tuae, cuius delectationem et fructum carendo sentimus.

Nos hic bella meditamur et navigationem, maior pars in Siciliam Neapolimve, nonnulli etiam in Aphricam traiecturos nos existimant multusque omni ratione sermo est de concilio, quod si convocabitur, spero te venturum aut Romam aut, quo necesse erit, ubi te alieno beneficio fruemur aliquando, sin autem res diutius differetur. Est quidem in meis optatis maximis, ut vel tu causam habeas ad nos, vel nos ad ista loca veniendi, quae profecto propter te sunt nobis in desiderio, dignum postremo facies humanitate moribusque tuis, si quando curabis, ut abs te de te intelligamus.

Vale.

Reverendissimae Dominationis Tuae obsequentissimus Claudius Dodeus

Reverendo Domino suo, domino Ioanni Dantisco, episcopo Clumensi(!) etc.

Cupidissimum me cum litterarum tuarum, tum ad te scribendi, saltem ut aliquando tuas elicerem, ad quem bis iam ipse frustra satis longas dederam, a tam iucundo officio retinebat unum imprimis, quod in remotissima parte orbis agentibus non erant, quibus certo reddendas dare possemus, verum opportune contigit redire ad vos Fabianum, qui pro rege tuo nuperrime fuit apud caesarem, per quem non solum ad te meas esse perventuras, sed ad respondendum etiam te quomodolibet cessatorem excitari posse confido, quamvis tuae esset humanitatis potius, ut per tuas de te aliquando aliquid intelligerem.

Nos Europae bonam magnamque partem ubi perreptavimus, in Aphricam traiecimus indeque in Siciliam regnumque Neapolitanum, unde mox Romam ituri credimur, neque id sine summo tui desiderio, quo si tempora resque tuorum postularent, ut tibi veniendum esset, pro virili suffragaturo Christianae religioni et concordiae, ad quam te cupidissime semper ferri cognovi, nae magna me parte levatum esse crederem laborum ac quodcumque postea concursationis et itinerum superesset, multo id levius perferrem atque facilius.

Cetera ex Fabiano intelliges, qui rebus omnibus interfuit. Unum valde rogo et oro, ne patiare, dum a scribendo abstines, me propter te plus prope Fabiano quam tibi ipsi debere, quem non dubito futurum memorem promissorum suorum.

Vale.

Neapoli, nonis Decembribus MDXXXV.

Obsequentissimus Claudius Dodeus.

Reverendissimo domino, domino Iohanni Dantisco, episcopo Varmiensi

Reverendissime domine.

Nemo istinc ad nos [v]eniebat, quem non percontarer de felici statu Reverendissimae Dominationis Vestrae. Sed cum de ipsa iam a duobus fere annis nihil audirem, factum erat, ut tristius aliquid, humanum tamen, ei accidisse suspicarer. Itaque desiderabatur magis a me Reverendissima Dominatio Vestra, quam exspectabatur is nuntius, quem hodie habui cert[e] gratissimum. Nam cum veniens hic ad reverendissimum Upsaliensem offendissem eum domi scribentem ad reverendissimum dominum Cracoviensem, statim rogavi, num esset ei nota Dominatio Vestra. “Notissima” dixit et praeterea, ut est humanissimus, multis verbis et honestissimis largissime indicavit se plane eam nosse et amare valde ac venerari. Cum et litteras, quas ab ipsa nuper acceperat ostendit, vel eo nomin[e] mihi suavissimas, quod talem in religione Dominationis Vestrae constantiam simul et fortitudinem significant, qualis et mihi antea semper fuit p[er]specta et istis in locis est valde, ut audio, necessaria.

De me si quid est, quod scire cupiat, ego paucis perstringam. Post discessum suum ab aula caesaris prosecuti sumus Viennae, exin perpetuo in Hispania et in expeditione Tunetana munus illud oratoris, quo fungebamur usque ad initia belli, quod successit anno XXXVI. Quo anno revocatus redii domum.

Fui denuo missus Barchinonam ante finem XXXVII ad componendas indutias, quae auctae et confirmatae postea fuerunt Niceae auctore summo pontifice, ubi et nos affuimus.

Anno sequente bonae memoriae praedecessor meus elegit me sibi coadiutorem. Itaque vocatus ad hoc ministerium contuli me, quod potui plenius, ad ea, quae videbantur esse officii mei. Verum XL-o relegor in Flandriam ac iterum sequor caesarem ad ea comitia, quae Ratisponae etiam fuerunt tunc celebrata. Accidit eo tempore caedes illa miserrima Rinconii, quae mihi fecit occasionem evadendi a Germania, quod rex meus detinebat reverendissimum Leodiensem. Interea bellum renovatur, a quo semper afui, quiescens in Brit[tan]ia Armorica, ubi sunt Redones, quibus ego, etsi indignus, praesum.

Ceterum cum a nostris essent huc mittendi aliquot praesules, electi fuere A... archiepiscopus, Claromontanus et Agathensis episcopi. Fui quoque ego ad eum numerum adiectus accessimusque huc una omnes Nonis Augusti, ex qua die hic sedemus exspectantes, tandem ut hoc sacrosanctum concilium aperiatur. Quod etsi tota hac aestate est agitatum inter sacratissimum dominum et principes nostros, necdum tamen concluserunt, quando hoc futurum sit. Sed is videtur esse status rei Christianae, qui non possit pati longam dilationem.

Quod si in hac tam gravi causa procedetur, ut speramus, ea forma, diligentia et auctoritate, quae convenit tam pio negotio, non putamus defuturam nobis Reverendissimam Dominationem Vestram, quae actiones omnes nostras poterit doctissimis prudentissimisque suis consiliis adiuvare. Mihi profecto non minus iucundum quam utile agnosco futurum, si contigerit, nostrae sententiae rationes posse omnes secum conferre et ad iudicii sui calculum reducere. Quo et nihil mihi accidere potest optabilius nec non, ut iterum videam, amplectar ac suspiciam Reverendissimam [Dominationem] Vestram, sicut ex animo cupio et ipsi non dubito no[n iniucundu]m fore.

Quod superest, Deum precamur, ut pro sua divina misericordia iis nostris afflictissimis rebus providere dignetur et Reverendissimam Dominationem Vestram servare ac gratia spiritus sui sancti tueri et largissime cumulare.

Ex Tridento, quarto Idus Octobris 1545.

Reverendissimae Dominationis Vestrae humilis frater ac servitor Claudius Dodeus episcopus Redonensis.