AAWO, AB, D.67, f. 237r

Nos Ioannes Dei et apostolicae sedis gratia episcopus Culmensis administrator Pomezaniensis salutem in Domino universis et singulis praesentibus et futuris. Ad perpetuam rei memoriam. Cum pontificii nostri sit muneris et functionis ecclesiarum dioecesis nostrae commodis quanta possumus diligentia providentiaque prospicere curandumque superinscribed in place of crossed-outdandaque⌈dandaquecurandumquecurandumque superinscribed in place of crossed-outdandaque⌉ a nobis opera sit superinscribed in place of crossed-outest⌈estsitsit superinscribed in place of crossed-outest⌉ cum pia tum vigilanti, ut qui spiritualibus cibis verbo Dei, qui vere animi cibus est , commissas suae curae oves pascunt ab iis vitae alimenta pia gratitudine quoque superinscribed⌈quoquequoque superinscribed⌉ recipiant . Sane cum parochialis ecclesia oppidi Graudencii written overncze(?)⌈ncze(?)ciicii written overncze(?)⌉ Pom<e>zaniensis dioecesis ita reditu suo et obventionibus annuis aliquot iam annis decreverit, ut aegre sacerdos, qui in ea rem divinam facit, vitae victum suppeditatum habeat, cum tamen apostolus servienti written overem⌈emii written overem⌉ altari ab altari victum constituerit, nec ipse magister noster Christus bovi trituranti obligari interim os voluit, quapropter cum dicta parochialis ecclesia octo tantum mansos terrae cultae leisacks vulgariter appellatos on the margin⌈leisacks vulgariter appellatosleisacks vulgariter appellatos on the margin⌉ sitos in his limitibus et confiniis inter praedia Clode, Sarnowke, Rogoszigk et flumen Prenczellam, in capitaneatu Graudentino dictae dioecesis ex omni dote reliquos habeat, qui pro certo an[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉uo censu elocati minimum quiddam ad victum pastori non necessarium dependeant, ut on the margin⌈utut on the margin⌉ nec ipse pastor, si ipse coleret, cum longius ad tertium propemodum miliarium a Graudencio distent, non tam cum suo cum superinscribed⌈cumcum superinscribed⌉ fructu quam decessu cultus divini et impartiendorum superinscribed in place of crossed-outtione⌈tioneendorumendorum superinscribed in place of crossed-outtione⌉ ecclesiasticorum sacramentorum ingruente necessitate impedimento colere posset. AAWO, AB, D.67, f. 237v Consulatus autem Grudencii nostro, quem fecimus eis in Domino, hortatu studioque pietatis adductus contracta permutationis cum honorabili nobis in Christo dilecto Paulo <Andrew> , moderno dictae parochialis ecclesiae rectore, contractu permutationis pro dictis mansis in de nostro consensu inito, scilicet quo dictus consulatus iure perpetuo praedictos mansos, sicut ipsa ecclesia et parochi eius hactenus possederunt on the margin⌈sicut ipsa ecclesia et parochi eius hactenus possederuntsicut ipsa ecclesia et parochi eius hactenus possederunt on the margin⌉, haberet teneret et possideret nosque iuribus et dominiis ipsius oppidi Grudencii eos, dictaeque parochiali ecclesiae Graudencii et praesenti et pro tempore successuris p rectoribus eiusdem ex reditu et proventu ipsius oppidi Graudencz on the margin⌈ipsius oppidi Graudenczipsius oppidi Graudencz on the margin⌉ in compensam annui written overa⌈aii written overa⌉s viginti marci written overa⌈aii written overa⌉s Pruthenici written overa⌈aii written overa⌉s in singulos annos pro festo divi Michaelis decem et festo Paschae reliquis decem marcis in quamlibet marcam 20 grossos computando on the margin⌈decem et festo Paschae reliquis decem marcis in quamlibet marcam 20 grossos computandodecem et festo Paschae reliquis decem marcis in quamlibet marcam 20 grossos computando on the margin⌉ ex reditu civitatis persolvendis pro se et successoribus suis, quemadmodum in litteris obligatoriis dicti consulatus pro se et successoribus suis perpetuo futuro tempore sese solemniter obligaverit written overnt⌈nttt written overnt⌉ rogantes nos, ut quia immobilium ecclesiasticarum rerum alienatio nisi causa cognita et ob evidentem ecclesiarum utilitatem citra consensum episcopi sui iure non firmetur, quatenus auctoritate nostra episcopali constit<ut>o de evidenti prius per diligentem [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ognitionem dictae ecclesiae utilitate, eandem permutationem et alienationem ratam firmamque habere et on the margin⌈et alienationem ratam firmamque habere etet alienationem ratam firmamque habere et on the margin⌉ approbare dictasque viginti marcas annuas superinscribed⌈annuasannuas superinscribed⌉ sub ecclesiastica protectione recipere dignaremur. Nos itaque praemisso diligenti tractatu invenimus modis omnibus non solum dictam permutationem in ipsius AAWO, AB, D.67, f. 238r parochialis antedictae ecclesiae utilitatem evidentem cedere sed omnino modo sacerdos victu destitui non deberet cultusque Dei Omnipotentis intermitti pernecessariam esse et ideo diligenter litteris obligationis ipsius consulatus Graudencii recensitis et expensis permutationeque in eisdem contenta on the margin⌈in eisdem contentain eisdem contenta on the margin⌉ et eius causa considerata auctoritate nostra, qua fungimur in hac parte, dictam permutationem et alienationem assignationemque ipsarum viginti marcarum tenore praesentium on the margin⌈tenore praesentiumtenore praesentium on the margin⌉ approbamus et ratificamus transferentes omne ius utile cum directo dominio ex nunc ipsorum octo mansorum eiusque possessionem cum omnibus pertinentiis suis in praedictos consules eorumque successores iure perpetuo tenendos et possidendos sine alicuius contradictione pacifice et insuper recipimus in protectionem ecclesiasticam nostram et successorum nostrorum catholice intrantium on the margin⌈nostram et successorum nostrorum catholice intrantiumnostram et successorum nostrorum catholice intrantium on the margin⌉ dictas viginti marcas annuas superinscribed⌈annuasannuas superinscribed⌉ volentes omnino quod rectores pro tempore ipsius ecclesiae pro written overin⌈inpropro written overin⌉ illis singulis annis ad constitutam in litteris diem on the margin⌈constitutam in litteris diemconstitutam in litteris diem on the margin⌉ exigendis ecclesiastica libertate gr gaudeant et fruantur iureque et immunitate dotis dotationisque ecclesiasticae ab omni alia profana iurisdictione, nisi quantum ad iuris subsidium e[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉imimus exemptosque esse perpetuo superinscribed⌈perpetuoperpetuo superinscribed⌉ declaramus per praesentes assignantes eundem reditum ecclesiae parochiali memoratae utili directoque dominio possidendum vel quasi omnibus futuris temporibus sine omni molestia pacifice quoque et quiete on the margin⌈per praesentes assignantes eundem reditum ecclesiae parochiali memoratae utili directoque dominio possidendum vel quasi omnibus futuris temporibus sine omni molestia pacifice quoque superinscribed⌈quoquequoque superinscribed⌉ et quieteper praesentes assignantes eundem reditum ecclesiae parochiali memoratae utili directoque dominio possidendum vel quasi omnibus futuris temporibus sine omni molestia pacifice quoque et quiete on the margin⌉, decer[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉entes prorsus firmitudinem nullam habere, si quis in contrarium fecerit.

In cuius rei robur ad perpetuam superinscribed⌈perpetuamperpetuam superinscribed⌉ rei memoriam has litteras confirmatorias pro written overex⌈expropro written overex⌉inde dedimus AAWO, AB, D.67, f. 238v sigillique nostri appensione communiri fecimus.

Actum in arce nostra Lubavi in conventu Graudentino ad festum terrarum Prussiae ad festum divi Michaelis congr<eg>ato, die ultima adscribed, in the hand of in left space, probably in Dantiscus' hand, with darker ink⌈ultimaultima adscribed, in the hand of in left space, probably in Dantiscus' hand, with darker ink⌉ mensis Octobris sub anno a nativitate Domini 1533.

[] after Paulum blank space left completed by Woelky

Ioannes, Dei gratia episcopus Culmensis et administrator ecclesiae Pomezaniensis venerabilibus dominis Canonicis totique Capitulo ecclesiae nostrae cathedralis Culmensis salutem in Domino.

Quia venerabilis dominus Leonardus Niderhoff decanus Varmiensis et canonicus dictae ecclesiae nostrae Culmensis per procuratores suos coram nobis personaliter constitutos dictos suos canonicatum et praebendam in personam honorabilis domini Vincencii Kerger plebani in Schoneck Wladislaviensis diocesis in manibus nostris simpliciter pure et libere resignavit, nos vero huiusmodi resignationem ab ipsis procuratoribus dicti domini Leonardi ad Sancta Dei Evangelia, quod in dicta resignatione non intervenit neque interveniet fraus dolus simoniae labes vel quaevis alia illicita pactio vel corruptela recepto primitus in animam ipsius domini Leonardi Niderhoff corporali iuramento recipientes praefatum dominum Vincencium in et ad dictos canonicatum et praebendam per manus nostrae traditionem et capiti suo impositionem investivimus et instituimus tenoreque praesentium investimus instituimus et de eisdem providemus stallum ei in choro et vocem in capitulo cum plenitudine iuris canonici in ipsis canonicatu et praebenda assignantes. Quocirca vobis supradictis venerabilibus dominis canonicis capituli nostri Culmensis fratribus nostris carissimis vestrumque cuilibet mandamus, quatenus praefatum dominum Vincencium in et ad dictos canonicatum et praebendam et ad eorum possessionem corporalem et realem auctoritate nostra praesentibus vobis hac in re commissa inducatis ipsumque in canonicum et in fratrem nomine dictorum canonicatus et praebendae in dicta nostra ecclesia Culmensi recepto tamen primitus de observandis statutis et consuetudinibus dictae ecclesiae nostrae Culmensis iuramento recipiatis ac stallum in choro ac vocem in capitulo cum plenitudine iuris canonici sibi assignantes nihilominusque de omnibus et singulis fructibus redditibus proventibus iuribus et obventionibus universis dictorum canonicatus et praebendae sibi integre respondeatis et ab aliis, quorum interest, responderi faciatis.

In quorum omnium maiorem fidem et robur sigillum nostrum praesentibus subappendi fecimus.

Actum et datum in arce nostra Lubaviensi, die XXIIII mensis Decembris anno Domini M-o D-o XXXIII-o.

In nomine Domini amen.

Cum adeo humanae imbecillitatis labilis sit et fluxa memoria, ut nisi ea, que diuturna esse debent, scripturarum et testium sufficienti annotatione memoriae commendentur temporis successu obliterari oblivionique tradi possent, ad perpetuam igitur memoriam nos Ioannes de Curiis Dantiscus Dei gratia episcopus Culmensis et administrator episcopatus Pomezaniensis universis et singulis praesentibus et futuris manifestum facimus, quod dignam habentes rationem bonorum nostrorum episcopalium Fredeck seu Wambrzezno nuncupatorum, cupientes ea ad commodiorem frugem, quemadmodum tenemur, perducere incolasque illorum omni alioqui libertati hactenus destitutos et quasi pro rusticis habitos singulari nostri gratia et munificentia prosequi, illos per privilegium per nos impetratum serenissimi principis et domini domini Sigismundi Dei gratia regis Poloniae magni ducis Lithuaniae Russiae Prussiae Masoviae etc. domini et heredis domini nostri clementissimi atque auctoritate superioritatis nostrae cives esse et haberi iureque ac libertate civili uti debere admisimus et constituimus nundinisque et aliis libertatibus more aliarum civitatum et oppidorum, prout in litteris et privilegio suae sanctae regiae maiestatis, quod apud nos est, continetur donantes illisque ultra quadraginta mansos a prima locatione illorum bonorum emensuratos et datos, viginti alios villae desertae Podwiesk dictae addidimus, ut in toto sexaginta mansos mensurae Culmensis habea<>t, eosque iure haereditario ipsi et eorum successores possideant, ia tamen, ut nobis et nostris successoribus ipsi et eorum successores singulis annis pro festo sancti Martini a quolibet manso mediam alteram marcam numeri et monetae Pruthenicalis, marcam per viginti grossos computando, unum modium avenae et duos pullos solvere et labores de eisdem mansis, ut in aliis bonis nostris in usu est, solitos et consuetos facere sint astricti. Insuper quinquaginta sex iugera agri, quae prius ad arcem nostram Frideck spectabant, eis contulimus, a quorum quolibet singulis annis nobis et nostris successoribus dare tenebuntur decem solidos usualis monetae. In recognitionem vero superioritatis nostrae omnes et singuli, qui cerevisiam coquunt vel in posterum coquere voluerint, quilibet a domo, quam inhabitat, pro divi Martini festo quinque grossos, ceteri vero incolae illius oppidi a qualibet domo seu area per duos grossos nobis et nostris successoribus episcopis singulis annis perpetuo solvere tenebuntur. Quo autem commodius oppidi praetorium et alia in usum publicum aedificia erecta in structuris possent conservari lutumque et id genus sordes educi mundeque omnia teneri, pro utilitate publica dedimus illorum reipublicae cum toto exinde proventu principaliter casas circumquaque praetorium aedificatas braxatorium cum brasiatorio balneum quinque insuper areas pro domibus aedificandis necessarias. Ex his omnibus proventus totaliter in usum publicum cedere debent. Ex lanienis vero seu, ut vocant, macellis carnium, a quorum quolibet singulis annis quilibet lanius medium lapidem sepi pro festo sancti Martini solvere tenebitur, et a pistoribus aliisque opificibus, quibus tempore suo iuxta morem aliarum civitatum census instituetur, quod in arbitrium nostrum et successorum nostrorum reiicimus, medietatem huiusmodi proventus pro nobis et nostris successoribus reservamus, alium in usum publicum conferimus. Insuper pro insigniis seu ut vocant sigillo illis auctoritate nostra et sacrae caesareae maiestatis nobis in hac parte concessa , alam aquilae unam coloris nigri et per transversum illius alae pedum seu pastorale fixum, quemadmodum in calce litterarum seu privilegii huius est depictum, praesentium vigore conferimus dantes et concedentes praefatis subditis nostris in eis et in omnibus aliis libertatibus iure Culmensi perpetuo gaudere et frui.

Datum in castro nostro Fredeck die decimo mensis Ianuarii anno Domini millesimo quingentesimo trecesimo quarto.

Praesentibus ibidem nobilibus dominis Bernardo et Georgio de Curiis, alias Flachsbinder fratribus nostris et Matthia Mgowski scabino terrae Culmensis ac honorabilibus et nobilibus dominis Iacobo Szepanski sacellano et Andrea parocho in Frideck, praefecto in Frideck nostris, ac Paulo Koss et Michaele Balginski servitoribus nostris et aliis plerisque fidedignis testibus ad praemissa harum,

quibus sigillum nostrum maius praesentibus est subappensum testimonio, litterarum.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Ioannes Dei gratia episcopus ecclesiae Culmensis et administrator episcopatus Pomezaniensis universis et singulis praesentibus et futuris harum notitiam habituris notumfacimus per praesentes, quomodo veniens ad praesentiam nostram fidelis nobis in Christo dilectus Simon scultetus villae nostrae Cokoczko humiliter nobis exposuit, quod litteras immunitatum seu privilegium, quod super tribus mansis scultetiae dictae villae nostrae a praedecessoribus nostris felicis recordationis dominis episcopis ecclesiae Culmensis praedecessores ipsius habuerunt, tempore bellorum harum terrarum Prussiae amisissent, utpote per milites exusta villa et ecclesia insimul, ubi privilegium illud servabatur, fuisset similiter exustum. Proinde nobis humiliter ac debita cum instantia supplicavit, ut illi clementer consulere litterasque novas et ab alio sculteto distinctas (cum ibi duo sint sculteti, quorum alter duos hic vero tres mansos habet) seu privilegium dare et concedere dignaremur. Nos itaque exquisitis prius diligenter et perceptis probationibus et documentis fide dignorum de huiusmodi scultetiae dispositione et eius privilegio, a quibus sufficienter docti sumus, quod post amissum privilegium tres illos mansos ad officium scultetiae in dicta villa nostra Cokoczko spectantes, ipse et praedecessores eius legitime et pacifice et quiete possederunt, et hucusque nullus ex praedecessoribus nostris illum molestavit vel inquietavit unquam. Acclinati illius supplicibus et rationi consonis precibus, ne hac occasione, quod scilicet privilegium non haberet, aliquod in posterum damnum percipere posset, litteras seu praesens privilegium ei eiusque veris ac legitimis successoribus et haeredibus gratiose dare et concedere duximus damusque et concedimus per praesentes in hunc qui sequitur modum. Imprimis quod memorato sculteto Simoni ipsiusque veris ac legitimis successoribus et haeredibus ad officium scultetiae tres mansos liberos, qui a prima locatione illius villae ad idem iudicium pertinuerunt, ratione scultetiae et servitii nobis impendendi et faciendi iure hereditario more aliarum nostri episcopatus scultetiarum donamus et conferimus harum vigore mediante cum omni utilitate iure Culmensi perpetuo possidendos. Ceterum quia dicta villa nostra Cokoczko in universo cum tribus mansis Simonis et duobus Nicolai scultetorum debet quinquaginta mansos continere, quod ipsi cultores et possessores dictorum mansorum villae praedictae satisfacientes labori, quem nobis tenentur, omnes et singuli de quolibet manso unam marcam numeri et monetae prutenicalis computando quamlibet marcam pro viginti grossis cum duobus pullis et uno modio avenae pro festo sancti Martini solvere tenebuntur et perpetuo sunt adstricti.

In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium sigillum nostrum maius praesentibus est subappensum.

Actum et datum in castro nostro Starogrod, [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ decima sexta [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ Iunii anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo quinto.

Praesentibus ibidem venerabili honorabilibus ac nobilibus dominis Baltazaro a Lublin canonico Culmensi cancellario et officiali nostro, Thoma e Bidgostia oeconomo nostro in Starogrod, Iacobo Sczepanysky sacellano nostro, Iacobo Kowalewsky burgrabio nostro in Starogrod et Michaele Balczynsky aulico nostro testibus ad praemissa.

BCz 244, p. 55

Ioannes Dei gratia etc. manifestum facimus et superinscribed⌈manifestum facimus etmanifestum facimus et superinscribed⌉ fatemur per has nostras litteras coram omnibus cuiuscumque status aut dignitatis iudicibus in spiritualibus constitutis superinscribed⌈constitutisconstitutis superinscribed⌉ nos penitus ignorasse nobilem olim Iacobum Rokoss publicum homicidam fuisse on the margin⌈publicum homicidam fuissepublicum homicidam fuisse on the margin⌉ antequam superinscribed in place of crossed-out quo tempore⌈quo tempore antequam antequam superinscribed in place of crossed-out quo tempore⌉ ius quoddam praetensum expectativae ad ecclesiam nostram a praedecessore nostro illi collatum assecutus fuerat , quod quidem nullius vigoris ius ab ipso Iacobo resignatum, cuidam sacerdoti text damaged⌈[ti]ti text damaged⌉ Thoronensi Casparo Lisman, sub eadem ignorantia text damaged⌈[tia]tia text damaged⌉ confirmavimus illumque in eccelesiam nostram induci prae text damaged⌈[rae]rae text damaged⌉misimus. Cum autem certiores facti essemus resigna text damaged⌈[na]na text damaged⌉torem illum superinscribed⌈illumillum superinscribed⌉ priusquam a praedecessore nostro superinscribed⌈nostronostro superinscribed⌉ exspectativam written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉ivamivam written over ...⌉ obtinuisse text damaged⌈[e]e text damaged⌉, quam tamen praeter Romanum pontificem nemo superinscribed⌈nemonemo superinscribed⌉ nisi privilegiati paper damaged⌈[iati]iati paper damaged⌉ episcopi on the margin⌈episcopiepiscopi on the margin⌉ dare possunt, homicidam publicum fuisse, ius illud praedecessoris nostri et confirmationem nostram cassavimus, quae ea in re vigorem habere non potuit, cassavimus. Cum nemo etiam potest plus iuris conferre in alium, quam sibi competere, dinoscatur, unde on the margin⌈ius illud praedecessoris nostri et confirmationem nostram cassavimus, quae ea in re vigorem habere non potuit, cassavimus. Cum superinscribed⌈CumCum superinscribed⌉ nemo etiam potest plus iuris conferre in alium, quam sibi competere, dinoscatur, undeius illud praedecessoris nostri et confirmationem nostram cassavimus, quae ea in re vigorem habere non potuit, cassavimus. Cum nemo etiam potest plus iuris conferre in alium, quam sibi competere, dinoscatur, unde on the margin⌉ ius canonicatum superinscribed in place of crossed-out s⌈smm superinscribed in place of crossed-out s⌉ eccelsiae nostrae proxime vacantiae, post mortem paper damaged⌈[ortem]ortem paper damaged⌉ venerabilis Ioannis Mekler, venerabili domino Baltasari can paper damaged⌈[can]can paper damaged⌉cellario a Lublin artium magistro et cancellario nostro contulimus, cuius et ad praesens et supra anni spatium superinscribed⌈supra anni spatiumsupra anni spatium superinscribed⌉ habet possessionem text damaged⌈[nem]nem text damaged⌉ et ex eaque superinscribed⌈queque superinscribed⌉ ipsum Casparem Lisman, cum in illa numquam paper damaged⌈[numquam]numquam paper damaged⌉ fuerit, minime detrusit, vel ut superinscribed⌈utut superinscribed⌉ ipse falso superinscribed⌈falsofalso superinscribed⌉ conqueritur, spolia text damaged⌈[a]a text damaged⌉vit.

In cuius rei testimonium has scribi et sigillo nostro paper damaged⌈[nostro]nostro paper damaged⌉ communiri iussimus manuque propria subscripsimus.

Datum paper damaged⌈[um]um paper damaged⌉ ex castro nostro Lubaviensi, VI Ianuarii MDXXXVI paper damaged⌈[VI]VI paper damaged⌉.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis et administrator episcopatus Pomezaniensis universis et singulis praesentibus et futuris manifestum facimus, quod in causa inter venerabilem dominum Nicolaum Scho written over i⌈ioo written over i⌉nborn parrochum Marienburgensem ex una et certos incolas villae Vildenberg partibus ab altera occasione octo mansorum agri fundi seu dotis parrochialis Marienburgensis in praefata villa Vildenberg consistentium, quos incolae dictae villae parrochi nulla ratione habita pro libitu suo colere consueverant parrocho petente se in libertate ecclesiastica conservari. Et ut cuicumque vellet hominum, qui eos mansos coleret, eidemque aut eius successoribus parrochis pro tempore existentibus certam pensionem singulis annis solveret, locare et conducere posset, non obstante renitentia et quovis impedimento incolarum villae praefatae Vildenberg, allegantium se agros illos conductione fimi, cultura assidua meliorasse nec posse aut debere illis agris privari. Sed cum bona spiritualia libera sint nec alicui saeculari legi obnoxia immunitateque ecclesiastica gaudere debeant attento, quod quamvis incolae villae Vildenberg agros meliorassent, nihilominus fructum eorum labori condignum ex illis perceperunt. Qua de re hac nostra sententia definitiva decernimus firmiterque observari volumus, ut parrochus Marienburgensis pro tempore existens plenam et omnimodam habeat potestatem agros seu mansos ecclesiae seu locare et conducere cuicumque voluerit seu ipse colere pro arbitrio usuque suo et ecclesiae meliori. Et si quis in contrarium facere attemptaverit, aut dictum parrochum in ea libertate impedire voluerit, noverit se sententiam excommunicationis ipso facto incidisse.

In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praesentes litteras sigilli nostri maioris appensione iussimus communiri.

Actum Marienburgi, datum vero in castro nostro Lubaviensi, XXIIII Maii anno Domini millesimo quingentesimo trigesimo sexto.

BCz 244, p. 145

Ioannes etc. manifestum facimus omnibus, quibus expedit, vobis vero praesertim generoso domino Stanislao Costka capitaneo Golubensi on the margin⌈capitaneo Golubensicapitaneo Golubensi on the margin⌉ castrique superinscribed⌈queque superinscribed⌉ Marienburgensis et terrarum Prussiae thesaurario, quod magnifico domino Georgio a Baisen [p]alatino Marienburgensi [e]t capitaneo Mevensi on the margin⌈magnifico domino Georgio a Baisen p paper damaged⌈[p]p paper damaged⌉alatino Marienburgensi e paper damaged⌈[e]e paper damaged⌉t capitaneo Mevensimagnifico domino Georgio a Baisen [p]alatino Marienburgensi [e]t capitaneo Mevensi on the margin⌉ plenam nostram facultatem [...]am ratione commis[...]ionis regiae habemus on the margin⌈[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉am ratione commis[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ionis regiae habemus[...]am ratione commis[...]ionis regiae habemus on the margin⌉ pro exsecutione declarationis serenissimae maiestatis regiae in exemptione villarum Libenau et Rauden dedidimus damusque praesentibus pe ratum firmumque observaturi quicquid per ipsum magnificum dominum palatinum in eo negotio superinscribed in place of crossed-out ea in re⌈ea in re in eo negotio in eo negotio superinscribed in place of crossed-out ea in re⌉ actum factumue fuerit.

In cuius rei testimonium sigillum nostrum iis imprimi iussimus.

Actum et datum in castro nostro Lubaviensi, XXVI Iulii MDXXXVI.

BCz 1596, p. 437

Ego Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis etc. contentus sum et consentio per praesentes, ut reverendissimus dominus Mauritius episcopus Varmiensis assignari et reservari faciat apud Sedem Apostolicam ms 1 venerabili,
ms 2 omitted⌈venerabilims 1 venerabili,
ms 2 omitted⌉ domino Ioanni Tymmerman cantori et canonico Varmiensi super episcopatu Varmiensi pensionem annuam centum aureorum Hungaricalium, aureum ms 1 per quadraginta quinque grossos,
ms 2 pro grossis XLV⌈per quadraginta quinque grossosms 1 per quadraginta quinque grossos,
ms 2 pro grossis XLV⌉ Pruthenos computando, ms 1 vel quantum pro tempore valuerit,
ms 2 omitted⌈vel quantum pro tempore valueritms 1 vel quantum pro tempore valuerit,
ms 2 omitted⌉. Et casu, quo ante obitum praefati reverendissimi domini Varmiensis huiusmodi pensio apud Sedem Apostolicam expedita non esset, promitto bona fide et me obligo, quod quam primum possessionem episcopatus Varmiensis per coadiutoriam sive electionem seu quocumque alio modo assecutus fuero, praefatam pensionem, hoc est centum aureos Hungaros ut supra, nihilo minus sine ulla exceptione singulis annis quam diu vixero praefato domino Ioanni Tymerman realiter et cum effectu persolvam et de novo consentiam, quam primum a praefato domino Ioanne requisitus fuero, ut ms 1 nothing written ,
ms 2 et⌈ms 1 nothing written ,
ms 2 et⌉ apud Sedem Apostolicam pensio huiusmodi ipsi domino Ioanni reservetur.

In quorum omnium fidem praesentes litteras manu mea propria scripsi et subscripsi meique sigilli subimpressione communivi.

In castro meo Lubaviensi, ms 1 prima die,
ms 2 1⌈prima diems 1 prima die,
ms 2 1⌉ Septembris MDXXXVI.

ms 1 Ioannes episcopus qui supra, manu propria.,
ms 2 omitted⌈Ioannes episcopus qui supra, manu propria.ms 1 Ioannes episcopus qui supra, manu propria.,
ms 2 omitted⌉

Ioannes Dei gratia etc. significamus tenore praesentium quibus expedit universis, quod nos commendatum habentes venerabilem dominum Urbanum Ulrici artium magistrum ac officialem Gdanensem ei ecclesiam nostram parochialem beatae Mariae Virginis in civitate Gdanensi praecipuam resignandam duximus, quemadmodum et tenore praesentium hac tamen superinscribed⌈tamentamen superinscribed⌉ adiecta, quae subsequitur, condicione sollemniter resignamus, quod primum superinscribed⌈primumprimum superinscribed⌉ commendarius noster, qui toto anno onera on the margin in place of crossed-out labores⌈labores onera onera on the margin in place of crossed-out labores⌉ ecclesiae sustinuit, pro labore suo superinscribed in place of crossed-out adhuc⌈adhuc pro labore suo pro labore suo superinscribed in place of crossed-out adhuc⌉ usque ad dominicam Quasi Modo Geniti written over am⌈amii written over am⌉ proxime futuram omnes proventus ecclesiae superinscribed⌈ecclesiaeecclesiae superinscribed⌉ et oblationes in officio suo manens nostro nomine on the margin⌈nostro nominenostro nomine on the margin⌉ percipere debeat ipsaque dominica praefata eidem domino Urbano de domo parochiali et paper damaged⌈[t]t paper damaged⌉ usu eius cedere debeat relictis in ea rebus omnibus, quas primo ingressu [i]n ea on the margin⌈primo ingressu i leaf deeply bound⌈[i]i leaf deeply bound⌉n eaprimo ingressu [i]n ea on the margin⌉ invenit. Proinde reverendissimum in Christo patrem et dominum, dominum Ioannem Dei gratia episcopum Vladislaviensem superinscribed⌈episcopum Vladislaviensemepiscopum Vladislaviensem superinscribed⌉ orandum duximus, ut cum paternitas eius reverendissima cum iis nostris litteris de investitura praestanda superinscribed⌈praestandapraestanda superinscribed⌉ per ipsum dominum Urbanum reverenter on the margin⌈reverenterreverenter on the margin⌉ requisita fuerit, quod ad eam resignationem nostram sub condicione superius expressa resignationem nostram, quam vigore praesentium coram eius paternitate reverendissima sollemniter omnibus forma et superinscribed⌈forma etforma et superinscribed⌉ modis et forma quibus possumus melioribus facimus, eidem domino Urbano non gravate curam animarum [in] eadem ecclesia on the margin⌈in leaf deeply bound⌈[in]in leaf deeply bound⌉ eadem ecclesia[in] eadem ecclesia on the margin⌉ committere atque investituram concedere velit.

In cuius rei certius testimonium has scribi et sigillo nostro communiri iussimus manuque nostra propria subscripsimus.

Actum et datum in castro nostro Lubaviensi, XVII written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉XVIIXVII written over ...⌉ Octobris MDXXXVI.

BCz 244, p. 189

No paper damaged⌈[No]No paper damaged⌉s Ioannes Dei gratia paper damaged⌈[Dei gratia]Dei gratia paper damaged⌉ episcopus Culmensis etc. recognoscimus vigore praesentium, quod paper damaged⌈[quod]quod paper damaged⌉ a generoso domino Nicolao Boguss aulico regiae maiestatis ratione ar paper damaged⌈[ar]ar paper damaged⌉endae decimarum et proventuum ad ecclesiam nostram in Goląbie spec paper damaged⌈[spec]spec paper damaged⌉tantium anno Domini M-o DXXXVI centum florenos Hungaricales in paper damaged⌈[in]in paper damaged⌉ auro in quemlibet 45 grossos computando , quos domino Georgio Hegel civi Cracoviensi adnumeravit, et iterum anno Domini M-o DXXXVII octava Ianuarii ab eodem domino Bogusz ratione praefatae arendae septuaginta quattuor florenos Hungaricales in auro et 18 grossos, quos nobis pro futuro festo Pentecostes solvere debuit, percepimus defalcando XXIIII marcas numeri et monetae Polonicalis pro decima Oszini a duobus annis per illustrem dominum Andream comitem de Tączin gladiferum Cracoviensem retenta, pro qua singulis annis per XII marcas dare se nobis submisit. De quibus centum septuaginta quattuor florenis Hungaricalibus et 18 grossis pro duobus annis exsolutis praefatum dominum Boguss quietamus et liberum reddimus per praesentes.

In cuius rei fidem sigillum nostrum praesentibus est subimpressum.

Datum Cracoviae, X Ianuarii anno Domini 1537.

Ioannes episcopus Culmensis s(ub)s(cripsi)t.

BCz 244, p. 189

Nos Ioannes etc. recognoscimus vigore praesentium, quod ab illustri domino written over u⌈uoo written over u⌉ Andrea comite de Tączin gladifero Cracoviensi XXIIII marcas numeri et monetae Polonicalis pro decimo Oszini ad ecclesiam nostram parochialem in Goląbie spectante a duobus annis videlicet 1535 et 1536 retenta percepimus , reliquum quod spectat istius decimae a duobus annis retentae valorem, ei ex singulari nostra benevolentia ad praesens remittentes. De quibus XXIIII marcis praefatum illustrem Andream comitem de Tączin quietamus et liberum reddimus per praesentes.

In cuius rei fidem sigillum nostrum praesentibus est subimpressum.

Datum Cracoviae, XI Ianuarii anno Domini 1537.

AAWO, AB, D.68, f. 104r

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis et administrator episcopatus Pomezaniensis universis et singulis, ad quorum notitiam istae litterae contractus pervenerint, manifestum facimus, quod cum illustri domino Andrea c written over d⌈dcc written over d⌉omite de Tączin gladifero Cracoviensi ratione decimarum et proventuum ad ecclesiam nostram in Goląbia spectantium eo, ut sequitur, modo convenimus, quod incipiendo a festo Pentecostes anni Domini M-o DXXXVIII futuro, cum praesens arendator dominus Boguss arendam dimiserit, ipsi domino Andreae comiti de Tączin eas ipsas decimas et proventus conduximus seu arendavimus, sic quod ipse a reverendissimo domino episcopo Cracoviensi petat consensum, curiam et domum nostram plebanalem cum pecoribus porcis gallinis et aliis quibuscumque rebus domesticis una cum agris et generaliter omnibus, ut tabernis et rusticis ad ipsam domum nostram pertinentibus, omnes praeterea et singulas decimas proventus census et reditus nostros ad ecclesiam nostram in Goląbie spectantes pro centum florenis Hungaricalibus auri in quemlibet 45 grossos computando. Quos quidem centum, ut praemittitur, florenos ipse nobis sub censuris ecclesiasticis, quibus se submisit, pro festo Pentecostes singulis annis solvere et in effectu deponere obligabitur. Insulas vero Hystulares or Hysculares⌈HystularesHystulares or Hysculares⌉(?) ceram mellificiique obventiones ac altarium oblationes ipsi ecclesiae sacerdotibusque et ministris eius pro candelis vino ture et aliis ad ecclesiasticas caeremonias necessariis reservamus. Similiter et administrationem ecclesiae atque scholae, capellanorum institutionem et destitutionem cum illorum integris decimis, quas illis relinquimus, in nostra cura retinemus, alia omnia in arendam domini Andreae comitis de Tączin reicientes. Qui etiam debebit curiam et domum nostram plebanalem et quae ad illam spectant cum aedificiis et structuris iuxta necessitatem providere reficere et a ruinis asserere saepesque et id genus construere et, ubi opus est, restaurare. Et si in successu temporis ab ea arenda seu contractu declinare voluerimus, licebit nobis sex mensibus, antequam hoc faciemus, illi voluntatem nostram denuntia[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉. AAWO, AB, D.68, f. 104v Et cum hanc arendam dimiseri written over e⌈eii written over e⌉t, omnia, quae in domo curiaque nostra invenit, non minori numero quam illis usus est, relinquere sit astrictus. Et quo contractus iste inter nos sit firmior et validior, similes litteras hunc contractum exprimentes sub sigillo suo dominus Andreas comes de Tączin nobis dare tenebitur.

In cuius rei testimonium sigillum nostrum praesentibus est impressum.

Datum Cracoviae, V Februarii anno Domini M-o DXXXVII.

AAWO, AB, D.4, f. 93r

Ioannes, Dei gratia episcopus Culmensis et administrator episcopatus Pomezaniensis tenore praesentium notum facimus nos ab honesto viro domino Georgio Hegel spectabilium dominorum Fuggarorum factore ducentos florenos quemlibet per triginta grossos Polonicales computandum in mutuum accepisse, quos illi bona fide et debita cum gratitudine hic Cracoviae cum primis persolvere pollicemur numerarique curabimus.

In cuius rei testimonium has scribi sigilloque nostro communiri iussimus manuque propria subscripsimus.

Actum et datum Cracoviae, IX Februarii anno Domini M-o DXXXVII.

Ioannes etc. episcopus Culmensis etc. manu propria subscripsit

In nomine Domini amen. Anno a nativitate Domini millesimo quingentesimo trigesimo septimo die vero decima sexta mensis Augusti pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Pauli divina providentia papae tertii anno tertio in mei - notarii publici testiumque infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum praesentia personaliter constitutus reverendissimus in Christo pater et dominus, dominus Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis et canonicus ecclesiae Warmiensis principalis principaliter pro se ipso citra tamen quorumcumque procuratorum suorum hactenus quomodolibet constitutorum revocationem asserendo proposuit et dixit se nuper vigore citationis per venerabile capitulum ecclesiae Warmiensis decretae ad vigesimum diem mensis Septembris proxime futurum pro electione de novo episcopo et pastore eiusdem ecclesiae Warmiensis per obitum bonae memoriae Mauritii illius ultimi episcopi viduatae facienda vocatum et citatum esse, sed se huiusmodi electioni ob negotia publica harum terrarum et instantem publicam conventionem in Graudentz tenendam, ad quam se accingere cogitur, interesse non posse. Et cum nihilominus intelligat a multis retroactis annis in pluribus factis episcoporum electionibus praedictum capitulum habere in viridi observatione et consuetudine, quod ante ipsam electionem pro defensione iurium et libertatum ipsius ecclesiae Warmiensis ac tranquillitate et fraternae caritatis conservatione nonnulli articuli fieri soleant et formari, quos omnes electioni interessentes et ad quos spectat venire, promittere consueverunt ac iurare, ne autem propter praedictam suam futuram absentiam se ipsum et honorem suum negligere videatur et contemnere, si unus ex quattuor per sacram regiam maiestatem nominatus fuerit, ideo omnibus melioribus modo via iure causa et forma, quibus melius et efficacius de iure potuit et debuit fecit constituit creavit et solemniter deputavit suum verum certum legitimum et indubitatum procuratorem actorem factorem negotiorumque suorum infrascriptorum gestorem ac nuntium generalem et specialem, ita tamen quod specialitas generalitati non deroget nec e contra, videlicet venerabilem et praestantissimum dominum Tidemannum Gyse custodem et canonicum ecclesiae Warmiensis absentem tanquam praesentem solum et insolidum specialiter et expresse ad ipsius reverendissimi domini constituentis nomine et pro ipso omnes et singulos articulos ante aliquot menses in coadiutoriae de persona sua ad ecclesiam et episcopatum Warmiensem deputatione per ipsum promissos et iuratos ante et post factam electionem vel postulationem admodum promittendum et in animam suam de illis firmiter observandis iurandum, necnon ipsos nomine suo subscribendum. Promittens idem reverendissimus dominus episcopus constituens mihi notario publico infrascripto solemniter stipulanti et accipienti vice ac nomine omnium et singulorum, quorum interest intererit vel interesse poterit quomodolibet in futurum, se ratum gratum atque firmum perpetuo habiturum totum id et quicquid per dictum suum procuratorem in praemissis actum factum dictum vel procuratum fuerit ac se articulos huiusmodi, quatenus per ipsum capitulum ad ecclesiam Warmiensem postulatus fuerit, promittere et more praelatorum de firmiter ipsis observandis personaliter in praesentia primorum nuntiorum eiusdem capituli ad se venturorum iuraturum et manu sua propria subscripturum sub obligatione omnium et singulorum bonorum suorum praesentium et futurorum ac sub omni iuris et facti renuntiatione ad haec necessaria pariter et cautela.

Super quibus omnibus et singulis praemissis idem reverendissimus dominus constituens sibi a me notario publico fieri atque confici petiit instrumentum et instrumenta.

Acta sunt haec in arce Lubaviensi Culmensis dioecesis, sub anno indictione et aliis quibus supra.

Praesentibus ibidem dominis venerabilibus, dominis Alexandro Sculteti canonico et cancellario Warmiensis ecclesiae et Balthasare a Lublin canonico Culmensi et cancellario ac honorabili domino Iacobo Sczapnitzki sacellano praefati reverendissimi domini episcopi Culmensis testibus ad praemissa vocatis specialiter atque rogatis et ego Bartholomeus Bartholomei de Bydgostia clericus dioecesis Wladislaviensis sacra imperiali auctoritate notarius publicus etc.

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis et administrator episcopatus Pomezaniensis manifestum facimus omnibus et singulis praesentes litteras visuris audituris et lecturis, quod ad nostram praesentiam venientes nobiles Iacobus Kikol Gardyuski et Bartholomeus de Grabaw feudales nostri nobis exposuerunt privilegium, quod se super certis mansis in villa nostra Grabaw habuisse praetendebant, esset illis in conflagratione novissima civitatis nostrae Lubaviensis, ubi illud tutioris loci gratia asservandum dedisse se affirmabant, pariter cum civitate exustum, nobis propterea humillime ac debita cum instantia supplicantes, ut illis de remedio providere opportuno et in libro nostro privilegiorum ad querendum committere dignaremur, si forte copia eorum privilegii inibi inveniri posset, ut eis eam ipsam privilegii copiam litteris nostris et sigillo roboratam, ne in posterum damnum aliquod sentire possent, dare et concedere dignaremur. Nos eorum precibus moti querendo reperta est in libro nostro privilegiorum copia eiusdem privilegii, quae de verbo ad verbum sequitur et est talis:

 Et quamvis praedictarum litterarum seu privilegii copia per nos visa et inspecta integra sana et prorsus omni vitio carens inventa est nihilominus cum multa temporis successu immutata alienata et in alium usum conversa sint, idcirco non ipsum privilegium, ut sonat, quod in nullo nobis et successoribus nostris derogare et obesse volumus, sed in eo duntaxat (satisfacientes dictorum feudalium nostrorum petitioni), quod hactenus dicti nobiles et feudales nostri in pacifica possessione habuerunt et nunc habent eoque huc usque usi sunt et utuntur in praedicta villa nostra Grabaw confirmamus ratificamus huic ipso perpetuum robur apponimus.

In quorum omnium fidem et testimonium sigillum nostrum maius praesentibus est subappensum.

Datum in castro nostro Lubaviensi, nona mensis Septembris anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo septimo.

AAWO, AB, D.2, f. 62r

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis et canonicus Warmiensis, notum facimus et attestamur per praesentes omnibus, quorum interest, quod

cum nuper ad diem et actum electionis de episcopo ecclesiae Warmiensis, die videlicet XX huius mensis Septembris, per venerabile capitulum eiusdem ecclesiae simus vocati, non possimus tamen ob causas et impedimenta inevitabilia electioni ipsi interesse, ne videamur ab officio nostro, quod dictae ecclesiae vacanti debemus, ulla ratione decedere aut ipsius ecclesiae negligere utilitatem, constituimus per praesentes ac nominamus procuratorem nostrum legitimum, solum et insolidum venerabilem fratrem nostrum N., dantes ei potestatem omnimodam pro nobis et nomine nostro dictae electioni seu postulationi futuri episcopi omnibusque propterea celebrandis seu on the margin⌈propterea celebrandis seupropterea celebrandis seu on the margin⌉ habendis capitularibus consiliis et tractatibus interessendi causasque et excusationum rationes, cur personaliter interesse aut apud dictam ecclesiam temporibus statutis comparere non queamus, exponendi et allegandi. Vota quoque et suffragia ac superinscribed in place of crossed-out et⌈etacac superinscribed in place of crossed-out et⌉ sententiam nostram tam in ipso electionis actu, quam in alii conco singulis aliis concomitantibus vel emergentibus consiliis et tractatibus capitularibus dandi et explicandi eaque admitti petendi ac alia quaecumque circa illa opportuna faciendi et exercendi, etiam si talia forent, quae mandatum exigerent magis speciale, quam praesentibus est expressum, promittentes bona fide nos habituros ratum et gratum quicquid per dictum nostrum procuratorem in his actum erit aut curatum.

In cuius fidem has litteras manu nostra propria subscripsimus iussimusque sigilli nostri impressione communitas.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in arce nostra Lobaviensi, die etc.

Ioannes episcopus Culmensis in fidem manu propria subscripsit

BCz 244, p. 280

Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis administrator Pomesaniensis et ad superinscribed⌈adad superinscribed⌉ Varmiensem ecclesiam postulatus manifestum iis nostris litteris, quibus expedit universis, facimus, quod ex debito centum et septuaginta quinque marcarum per XX grossos computando, quod nobis nobilis Georgius on the margin in place of crossed-out debitum centum marcarum in quamlibet XX grossos computando quod nobis nobilis Georgius⌈debitum centum marcarum in quamlibet XX grossos computando quod nobis nobilis Georgius ex debito centum et septuaginta quinque marcarum per XX grossos computando, quod nobis nobilis Georgius ex debito centum et septuaginta quinque marcarum per XX grossos computando, quod nobis nobilis Georgius on the margin in place of crossed-out debitum centum marcarum in quamlibet XX grossos computando quod nobis nobilis Georgius⌉ Gluchowski debet superinscribed⌈debetdebet superinscribed⌉ ratione testamenti venerabilis olim domini superinscribed⌈dominidomini superinscribed⌉ Nicolai paper damaged⌈[lai]lai paper damaged⌉ Crapicii canonici ecclesiae nostrae Culmensis, et cuius ratione paper damaged⌈[ne]ne paper damaged⌉ iam nobis septuaginta quinque marcas superinscribed⌈marcasmarcas superinscribed⌉ persolvit, residuam summam centum marcarum nobili domino superinscribed⌈dominodomino superinscribed⌉ Nicolao Gluchowski dedimus et donavimus damusque et donamus tenore praesentium cum omni facultate repetendi percipiendique a praefato domino Georgio tenore praesentium on the margin⌈dedimus et donavimus damusque et donamus tenore praesentium cum omni facultate repetendi percipiendique a praefato domino Georgio tenore praesentiumdedimus et donavimus damusque et donamus tenore praesentium cum omni facultate repetendi percipiendique a praefato domino Georgio tenore praesentium on the margin⌉ in eos videlicet usus, ut fratri suo d written over I⌈I d d written over I⌉omino Ioanni quinquaginta marcas Gluchowski pro redemptione litterarum super superinscribed⌈supersuper superinscribed⌉ villam written over ae⌈aeamam written over ae⌉ Phalanczino et eiusdem omissis superinscribed in place of crossed-out omnes impeticiones⌈omnes impeticiones eiusdem omissis eiusdem omissis superinscribed in place of crossed-out omnes impeticiones⌉ in posterum impetitionis superinscribed⌈impetitionisimpetitionis superinscribed⌉ instantia quinquaginta marcas numeri supra expressi filiaeque eius Hedwigi superinscribed⌈HedwigiHedwigi superinscribed⌉ ex gratuito nostro munere XXV marcas donari efficiet atque extradat, reliquas vero XXV marcas filiae suae Anastasiae det ac extradat in effectu.

In cuius rei testimonium has nostras litteras on the margin⌈nostras litterasnostras litteras on the margin⌉ scribi sigillique nostri impressione communiri iussimus.

Datae in castro nostro Lubaviensi, XXIX Octobris MDXXXVII.

BCz 244, p. 301  

Ioannes Dei gratia etc. notum facimus iis nostris litteris, quod ex singulari nostra benevolentia dedimus et donavimus damusque et donamus eximio et venerabili domino Samueli Maczyowski Cracoviensi etc. canonico serenissimae regiae maiestatis secretario primario centum florenos Hungaricalios in auro boni auri et iusti ponderis aut eorundem valorem, hoc est quadraginta quinque grossos in superinscribed in place of crossed-out [...]⌈[...] stain⌈[...][...] stain⌉inin superinscribed in place of crossed-out [...]⌉ florenum computando, quos nobis generosus dominus Nicolaus Bohus regiae maiestatis aulicus ratione arendae ecclesiae parrochialis in Goląbya pro festo Pentecostes proxime on the margin⌈proximeproxime on the margin⌉ futuro debet. De superinscribed⌈DeDe superinscribed⌉ quibus quidem centum florenis ut praemittitur, cum eos domino Samueli nostro nomine persolvet, <eundem> dominum Nicolaum quietum et <> liberum reddimus.

In cuius rei testimonium has manu propria subscripsimus sigillo nostro communitas.

Actum et datum in castro nostro Lubaviensi, XVI Novembris 1537.

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis administrator Pomezaniensis et ad ecclesiam Varmiensem postulatus manifestum facimus tenore praesentium quibus expedit universis, quod ad nostram praesentiam veniens honestus Iacobus Straschewski feudalis noster de Dembyenye suo aliorumque feudalium nostrorum videlicet Felicis Iacobi Dominici Lucae Alberti Dembenyskye nomine nobis exposuit, quomodo privilegium, quod super triginta mansos bonorum Dembyenye a praedecessoribus nostris eorum praedecessoribus datos habuerunt, esset hoc praesente anno ipso Die Magno Veneris ex divinae maiestatis cuius iudicium abyssus multa permissione pariter cum ipsius domo, ubi illud servabat, exustum, nobis propterea humillime suo aliorumque praedictorum feudalium nostrorum nomine supplicavit, ut illis de remedio provide opportuno et in libro nostro privilegiorum ad quaerendum committere, si forte copia privilegii ipsorum inibi inveniri posset, ut eis eam ipsam privilegii copiam litteris nostris et sigillo roboratam, ne in posterum damnum aliquod sentire possent, dare et concedere dignaremur. Quaerendo ergo reperta est copia eiusmodi privilegii, quae de verbo ad verbum sequitur et est talis:

Nos itaque iustis supplicationibus praedicti honesti Iacobi Straschewski feudalis nostri suo aliorumque praedictorum feudalium nostrorum nomine factis benigne annuentes praeinsertas litteras seu privilegium in omnibus eius punctis clausulis articulis et condicionibus et toto eius tenore approbavimus ratificavimus et confirmavimus, prout approbamus ratificamus et confirmamus

ipsique robur firmum et validum obtinere decernimus tenore praesentium mediante harum, quibus sigillum nostrum maius est subappensum, testimonio litterarum.

Actum et datum in castro nostro Lubaviensi, feria sexta ante festum sanctae Catherinae anno Domini MDXXXVII.

Praesentibus nobili domino Georgio de Curiis alias Flachsbinder fratre nostro et venerabili ac honorabilibus dominis Balthasare a Lublyn canonico Culmensi et cancellario nostro Valentino plebano Lubaviensi Iacobo Szebawski(!) sacellano nostro et nobilibus Gregorio Czyrlynski burgrabio Lubaviensi Paulo Coss marschalco curiae nostrae et aliis plerisque fide dignis testibus ad praemissa.

Iohannes de Curiis Dantiscus Dei gratia episcopus Culmensis et administrator episcopatus Pomesaniensis et ad ecclesiam Varmiensem postulatus

Datum in castro nostro Lubaviensi, feria quarta ante festum sancti Andreae Apostoli anno Domini MDXXX...

praesentibus ... Georgio de Curiis alias Flachsbinder fratre nostro et ... domino Balthasare a Lublin canonico Culmensi et cancellario nostro Valentino ... parrocho Lubaviensi ... Gregorio Czirlinski burgrabio nostro Lubaviensi Paulo Coss marschalco curiae nostrae.

[1 ] Woelky described an inserted privilege on the basis of Archive’s inventory: erneuert dem Schulzen des Dorfes Mysliwies sein Privilegium

AAWO, Dok. D.M., K.4

Clenodia fratrum in Ressel

BCz, 1596, p. 495

Nos Ioannes Episcopus Varmiensis et Ianussius Latalski palatinus Poznaniensis et capitaneus Iuniwladislaviensis serenissimorum dominorum, dominorum Sigismundi Primi et Secundi regum Poloniae, magnorum ducum Litwaniae, Russiae totiusque Prussiae ac Masoviae etc., dominorum et heredum, dominorum nostrorum clementissimorum consiliarii, oratores et mandatarii ad sacram regiam maiestatem Romanorum, Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croaciae, Sclavoniae etc., archiducem Austriae etc. designati, universis et singulis praesentibus et futuris harum serie litterarum significamus et notum testatum manifestumque facimus, quod, cum superiori tempore inter praefatam regiam maiestatem Romanorum etc. ex una et praememoratum serenissimum dominum regem nostrum seniorem super collocanda serenissima principe domina Elisabet, filia primogenita dicti serenissimi regis Romanorum etc. in matrimonium serenissimi domini regis nostri filio serenissimo domino Sigismundo Secundo regi per utriusque principis legatos et oratores plenis et sufficientibus mandatis ad hoc suffultos certus tractatus in civitate regia Posnaniensi de anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo in profesto divi Martini initus et conclusus sit, prout in eo latius continetur. In cuius vim et tenorem iam dicti serenissimi reges nostri ad eiusmodi coniugii negotium penitus abso<l>vendum proficiendumque cum plena potestate et facultate nobis ab utroque principe nostro data iuxta mandata nostra ad manus serenissimi regis Romanorum consignata. Nos huc ad maiestatem suam tamquam specialiter ad hos designatos emandarint. Nos ideo pro ea potestate auctoritateque, quae nobis ad transigendam matromonii illius causam expresse a regibus nostris ante nominatis facta fuit totius rei istius matrimonialis on the margin⌈facta fuit totius rei istius matrimonialisfacta fuit totius rei istius matrimonialis on the margin⌉, negotium nomine et ex parte regum nostrorum cum serenissimo rege Romanorum sub infrascriptis condicionibus, clausulis, pactis et articulis feliciter transegimus et conclusimus in hunc modum:

In primis autem superinscribed, in the hand of other⌈autemautem superinscribed, in the hand of other⌉ annuit et consensit serenissimus rex Romanorum iuxta superiorem tractatum Posnaniensem, quem cum omnibus suis condicionibus clausulis continentiis de verbo ad verbum hic pro expresso haberi volumus, serenissimam principem dominam Elisabet filiam suam primogenitam serenissimo principi domino Sigismundo Secundo Poloniae regi[1] accedente consensu praefatae serenissimae dominae Elyzabeth nuptui dare et quod eidem centum milia aureorum Hungaricalium auri puri et iusti ponderis pro dote constituere illiusque tertiam partem una cum traductione in manus officialium[2] serenissimi domini regis nostri Sigismundi consignare. Reliquas autem duas partes infra annum et diem post consumationem matrimonii citra omnem dilationem exsolvere debeat et teneatur.

E converso, serenissimus princeps dominus Sigismundus Poloniae rex[3] pater, nomine [4] filii sui praenominati aut[6] eo decedente serenissimus dominus Sigismundus Secundus[7], serenissimae dominae Elizabet vicissim centum milia aureorum auri puri et iusti ponderis pro contradote seu donatione propter nuptias BCz, 1596, p. 496 spondere et promittere teneatur atque ideo tam pro dote quam donatione propter nuptias summam ducentorum milium florenorum Hungaricalium in bonis regni sui videlicet in Sandecz Sanok Biecz Premisl cum omnibus villis et aliis adiacentibus proventibus universis assecurare et inscribere debeat eidem serenissimae dominae Elizabeth, ita quidem, ut haec obligatio dotis et donationis propter nuptias, quae sic, ut praescriptum est, novae reginae erit facta simul cum munere virginitatis sibi, ut sequitur, constituendo post mortem serenissimae dominae Bonae reginae modernae[9] transferatur ad eas civitates et arces, quae sunt suae serenitati eadem ratione dotis et donationis propter nuptias obligatae et inscriptae, dummodo tamen vel haec vel illa bona praefatae summae ducentorum milium florenorum Ungaricalium atque praefato contractui sufficienter respondeant. Et super hoc tempore consumationis matrimonialis litterae assecurationis per serenissimum dominum Sigismundum Secundum[10] in nota meliori confici et ad manus serenissimi regis Romanorum consignari debent. Praeterea, cum aliquamdiu ratione donationis seu muneris virginitatis nominatim exprimendi tractatum esset, serenissimus rex Romanorum, quo maiorem propensissimi animi sui erga utrumque[11] serenissimum regem Poloniae significationem daret, consensit et consentit hanc praefati muneris sponsionem et praestationem arbitrio utriusque[12] serenissimi regis relinquere nihil addubitans, quin serenitates suae[13] maxime autem serenissimus rex iunior[14], secuta statim matrimonii consumatione per copulam, serenissimam sponsam suam eo nomine tam pro regio suo honore quam eiusdem serenissimae sponsae merito splendide remuneraturus sit, et pro hoc munere serenitati suae, ut praemittitur, deputan(da) praememorata domini written over a⌈aii written over a⌉a et bona non minus quam pro dote et donatione propter nuptias inscripta obligata et obnoxia esse debent.

Conventum denique et conclusum est. Quod si serenissima regina prior sponso[15] vita defuncta fuerit, tam dos quam donatio propter nuptias et munus ipsum virginitatis ad serenissimum regem[16] et Regnum Poloniae perpetuo devolvantur sine aliqua ipsius dotis restitutione. Si vero[17] regem[18] ante mori contigerit, prole ex ea (quod dii prohibeant) non suscepta, aut si suscepta fuerit, premoriatur tamen, tunc serenissima regina Elizabeth omnibus terris, districtibus, dominiis etc. sibi inscriptis ad vitae suae viduat(us) tempora plenam utendi et fruendi potestatem habere written over i⌈iee written over i⌉ debeat. Post mortem autem suam centum milia florenorum ratione donationis propter nuptias sibi donata et inscripta ad praefatum Poloniae regnum BCz, 1596, p. 497 libere revertatur. De dote vero et munere virginitatis, habeat regina Elisabeth eandem plenam tam in vita quam mortis articulo donandi testandi et disponendi facultatem, quam olim habuit serenissima domina Elizabeth, serenissimi Poloniae regis mater[19], ut in litteris Cracoviae decimo quinto mensis Augusti anno Domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo tertio datis latius continetur.

Praeterea constitutum et conventum est, ut serenissimus rex Romanorum serenissimam filiam suam dominam Elizabetham adscribed, in the hand of other⌈amam adscribed, in the hand of other⌉ postquam decimum sextum aetatis suae annum attigerit cum decenti et regio apparatu ac ornamentis proprio sumptu pro tempore communibus votis designan(dis) Cracoviam mittere teneatur, ita tamen, quod integrum atque adeo liberum sit serenissimo regi iuniori[20], si ei videatur, traductionis eiusmodi tempus praevertere nec obstet etiam de deductione sponsae Cracoviam sive alio sententiam mutare, prout inter serenissimum regem Romanorum et serenissimos patrem et filium reges Poloniae[21] conventum fuerit.

Postquam autem serenissima domina sponsa ad serenissimum dominum sponsum[22], ut praemittitur, deducta fuerit, tunc ante consumationem matrimonii tenebitur ipsa solemniter et expresse hereditati tam paternae quam maternae sufficientem facere renuntiationem eademque ratione regni Hungariae et ditionis domus Austriae, non modo pro regia maiestate Romanorum, sed etiam pro sacra caesarea maiestate ac utriusque eorundem liberis per lineam masculinam ab ipsis legitime descendentibus a se fieri debebit. Quo vero ad regnum Bohemiae pro serenissimo rege Romanorum tunc eiusque liberis et heredibus masculini sexus dicta renuntiatio erit facienda, in quantum scilicet ipsa domina Elizabetha adscribed, in the hand of other⌈aa adscribed, in the hand of other⌉ ad huiusmodi renuntiationem tenetur et non ultra. Denique talem renuntiationem serenissimus dominus sponsus[23] suis litteris et sigillo firmare et ratificare tenebitur.

Quod si alter contrahentium ante consumationem nuptialem (quod absit) mortem obiret, tunc totus iste contractus cum omnibus suis pactis, obligationibus et attinentiis anihilatus, enervatus et cassatus habeatur, similiter conventum est.

Postremo vero cautum est, quod ego[24], Ianussius Latalski palatinus Poznaniensis, virtute mandati specialis mihi a serenissimo domino meo serenissimo domino meo rege iuniore traditi[25] et ad manus serenissimi regis Romanorum exhibiti me[26] quamprimum cum omnia inter partes praescriptis modis BCz, 1596, p. 498 pacta et transacta sint, Oeniponte conferre illicque dicti regis nomine cum serenissima domina Elizabet sponsalia per verba de praesenti contrahere aliaque in hisce rebus fieri solita et consueta exsequi debeam[27] et tenear[28] cum reciproca ratificatione omnium et singulorum, quae inter utriusque sponsi et sponsae serenissimos parentes[29] pro hoc felicissimo coniugio hactenus acta et transacta sunt[30].

Nos itaque praefati oratores suprascripta omnia et singula ex parte serenissimorum dominorum regum nostrorum clementissimorum vigore mandati nobis a serenitatibus eorum traditi, non solum approbamus et ratificamus, verumetiam loco et nomine tam primi quam secundi regis nostri nos sub fide et honore nostro obligamus et obstringimus, quod serenitates suae omnia praemissa, quatenus se et ea, quae ab ipsis in huius matrimonii negotio praestari debent, attinent, rata grata valida firmaque habebunt, simul et eadem integre, inviolate sancteque observabunt ratificationisque litteras manu ipsarum serenitatum suarum et sigillis corroboratas infra spatium quattuor mensium a data praesentium computand(o) ad manus praefati serenissimi regis Romanorum transmittent.

Dat ae or um⌈aeae or um⌉ in civitate Vratislaviensi praefati sernissimi regis Romanorum, die decima sexta mensis Iunii anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo octavo.

Ioannes episcopus Varmiensis manu mea subscripsit

Ianussius Latalski palatinus Poznaniensis et capitaneus Iuniwladislaviensis manu propria subscripsit

Ferdinandus divina favente clementia Romanorum rex semper augustus ac Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae etc. rex, infans Hispaniarum, archidux Austriae, dux Burgundiae, Brabantiae, Stiriae, Carinthiae, Carniolae, marchio Moraviae etc., dux Lucemburgiae ac Superioris et Inferioris Slesiae BCz, 1596, p. 499 ...

AAWO, AB, D.7, f. 95v

Nos Ioannes Dei gratia Varmiensis Tidemannus Culmensis Ioannes de Lusian Culmensis et in Reden Georgius a Baysen Marienburgensis in Mewe Georgius a Canopat Pomeraniae in Swecz[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ palatini et capitanei Nicolaus a Dzyalin Culmensis castellanus capitaneus in Bratian significamus horum tenore vobis Generoso et Nobilibus Domino Stanislao Kostka terrarum Marienburgensi et terrarum Prussiae thesaurario Nicolaoque Schzawinski nobilis olim Stanislai Schzawinski filio, quod ad nos delata est nomine famatorum dominorum praeconsulum et consulum civitatis Thoronensis nomine superinscribed⌈nominenomine superinscribed⌉ serenissimae regiae maiestatis domini nostri clementissimi commissio, cuius tenor sequitur et est talis:

Hanc a nobis cum debita reverentia on the margin⌈cum debita reverentiacum debita reverentia on the margin⌉ visam lectamque commissionem exsecutioni ... superinscribed⌈...... superinscribed⌉ iuxta serenissimae maiestatis regiae mandatum tradere volentes vos ambos et quemlibet seorsum et in solidum ad nostram omniumque ordinum harum terrarum consiliariorum praesentiam in superinscribed in place of crossed-out ad⌈adinin superinscribed in place of crossed-out ad⌉ futurum quocumque in loco celebrabitur conventum ex auctoritate superinscribed in place of crossed-out mandato⌈mandatoauctoritateauctoritate superinscribed in place of crossed-out mandato⌉ serenissimae maiestatis regiae nobis impartitae harum litterarum nostrarum vigore peremptorie atque uno edicto pro tribus ut coram nobis post tertio written over um⌈umoo written over um⌉ conventus nostri diem modo iuridicus fuerit, sin vero proxime subsequenti personaliter on the margin⌈personaliterpersonaliter on the margin⌉ compareatis auctoritate serenissimae maiestatis regiae [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉, qua ea in causa superinscribed⌈ea in causaea in causa superinscribed⌉ fungimur, citamus ad reponendum et cum effectu [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ omnes et singulas litteras inscriptiones docume[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ quas quivis vestrum met supe[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉lla G[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ praetendit et nobis re[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ibus a[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ tribus quibusd[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ [...]ratus on the margin⌈[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ratus[...]ratus on the margin⌉ nuncios [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉.

[1 ] inserted text omitted in rouhg draft

AAWO, AK, 1a, p. 39

ms 2 Declaratio articuli statutorum 28 super triennali studio canonici de novo intrantis.,
ms 1 omitted⌈Declaratio articuli statutorum 28 super triennali studio canonici de novo intrantis.ms 2 Declaratio articuli statutorum 28 super triennali studio canonici de novo intrantis.,
ms 1 omitted⌉

AAWO, Dok. Kap. S, No. 23

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis notum facimus universis quibus expedit, quod articulum statutorum in ordine vigesimum octavum, qui de triennali studio tum legitima aetate et reliquis legalibus condicionibus novi intrantis disponit, ob varios casus et respectus desuper emergentes et iam ante practicatos ita declarandum putavimus, prout vigore praesentium declaramus, quod neutiquam de novo intrans ad residentiam recipiatur aut habilis residere censeatur, nisi doceat, quod per triennium in studio privilegiato bonis litteris antea continue sine interruptione aut temporis intervallo incubuerit. In quibus si defecerit, nullo modo primi anni residentia gaudeat, nam in illo statutis derogamus, sed statim et in instanti post receptionem ad praemissa complenda compellatur nec ullos fructus mereri (sic residens) aestimetur.

In cuius testimonium sigillum nostrum praesentibus est subimpressum.

Actum in arce nostra Heylsbergk, vigesima nona die mensis Martii anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo.

AAWO, Dok. D.M., A5

Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis, quod constituti coram nobis venerabiles in Christo nobis dilecti praepositus decanus et canonici ecclesiae nostrae collegiatae sancti Salvatoris et omnium sanctorum in Gutstadt exhibuerunt nobis quasdam litteras felicis recordationis domini Mauritii praedecessoris nostri sequentis tenoris:

Quas quidem praeinsertas litteras dicti praepositus decanus et canonici ut ratas et gratas habere ac confirmare dignaremur, nobis humiliter supplicaverunt. Nos eorum supplicationem iustam et honestam esse censentes easdem praedecessoris nostri litteras in omnibus clausulis et articulis, quantum de iure possumus, ratas et gratas habuimus et confirmavimus habemusque et confirmamus per praesentes, ita tamen, ut non nisi ad personaliter apud eandem ecclesiam residentes extendantur.

In quorum fidem et testimonium has litteras manu nostra subscriptas sigillo nostro appenso communiri fecimus.

Datum et actum apud praefatam ecclesiam Gutstad, tertia die Aprilis anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo.

Ioannes episcopus Varmiensis manu mea subscripsi.

AAWO, AK, 2, f. 25v

Privilegium Simonis Hannow

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis significamus tenore praesentium quibus expedit et quorum interest universis tam praesentibus quam futuris, quod cum villa nostra Schonaw in cameratu Vartenburgensi inter campos villarum Ottendorff Tungebutten, Aldenvartemberg et Mareuendorf sita olim censualis et 35 mansos continens ab hominum memoria et ultra penitus deserta ac perpetua solitudine squalens, ita ut iam <aliquot> antecessorum nostrorum mensae episcopali nihil inde fructus obvenerit neque nostrae ac successorum nostrorum etiam mensae episcopali sub hac, qua nunc est, condicione quippiam obventurum sperari possit. Attenta itaque utilitate mensae nostrae episcopalis hoc maturo super hoc habito consilio venerabilis capituli nostri consensu ad hoc accedente eandem villam Schonaw nunc desertam in feudum erectam et commu AAWO, AK, 2, f. 26r tatam in limitibus suis et oris, quas habet antiquitusque habuit, cum indiciis maioribus et minoribus ad manum et ad collum se extendentibus publicarum stratarum indiciis intra horum bonorum limites dumtaxat exceptis cumque omni iure proprietate usu fructu et cum utilitate quibuscumque in aquis rivis lacubus nemoribus agris pratis et generaliter quibuscumque aliis ad eam villam pertinentibus usumque et emolumentum praestantibus quibuscumque honesto viro Simoni Hannow nepoti nostro ex sorore et burgrabio arcis nostrae Wartemberg intuitu servitiorum suorum nobis multipliciter praestitorum et in posterum tam nobis quam ecclesiae Varmiensi nostrae praestandorum pro ipso heredibus eius et legitimis successoribus donavimus contulimus et concessimus donamusque conferimus et concedimus iure Magdenburgensi ad utrumque sexum alias czu beiden Kunden perpetuo possidendam fruendam et in usus suos quoscumque superinscribed⌈quoscumquequoscumque superinscribed⌉ libere et sine aliquo impedimento convertendam dictumque Simonem Hannow de ea in Dei nomine infeudamus et investi<m>us per praesentes. Ratione autem huius nostrae donationis et infeudationis praefatus Simon Hannow heredes eius ac legitimi successores uno spadone et viro levibus armis iuxta morem patriae et episcopatus armato nobis et ecclesiae nostrae quoties a nobis et successoribus nostris requisiti fuerint, fideliter servire et in signum recognitionis superioris dominii unum talentum cerae cum sex denariis Culmensibus et praeterea de singulis aratris mansorum ad culturam redactorum unum modium tritici et alterum siliginis singulis annis ad diem sancti Martini episcopi pendere ac in arcem nostram reddere Vartemberg reddere insuper etiam de curia vasali (si qua istic aedificabitur) modium unum siliginis et alterum avenae plebano loco decimarum solvere sint obligati. A frumentorum tamen atralium pensione ipsum Simonem Hannow Margaritham uxorem eius legitimam ac primum et proximum eorum heredem ex gratia speciali absolvimus ipsisque ea remittimus et condonamus.

In quorum omnium fidem nostrum et capituli nostri sigilla praesentibus sunt appensa.

Datum in arce nostra Heilsperg, die octava mensis Novembris anno Domini MDXL.

BCz 1597, p. 1192

Citatio contra Gregorium Newman

BCz 1597, p. 1191

Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis honorabili domino N. plebano in Rawnaw salutem in Domino.

Vobis mandamus, ut peremptorie citetis Gregorium Newman in Rawnaw apud Stephanum rusticum se continentem, ut sub poena decem marcarum feria quarta proxime sequente coram domino Nicolao Human decano et canonico Gutstatensi cancellario nostro commissionem ad hoc a nobis habente Gustat on the margin⌈GustatGustat on the margin⌉ personaliter compareat Elisabethi filiae Alexii matre praesentium exhibitrici super sponsalibus et matrimonii foedere iam altera vice cum ea, ut asseritur, contracto legitime responsurus, testes quoque ad hanc causam necessarii, si(?) poscetis(?), nominati ac designati fuerint. Paraphianorum citetis ad perhibendum in hac causa testimonium veritati.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in oppido nostro Gutstat, praefato die XII mensis Februarii anno Domini MDXLI,

sub testimonio nostri signeti praesentibus impressi.

AAWO, AB, D.7, f. 14v

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis, quod superioribus annis, cum in episcopatu Culmensi reverendissimo olim domino Ioanni a Canopath per Dei ordinationem successeramus, vendidimus tum bona nostra episcopalia Czarthwicz nuncupata cum capituli nostri consensu honesto Laurentio a Curiis patrueli nostro pro sexingentis(!) marcis Prutenicalibus iuxta vim privilegii, quod illi super eisdem bonis dedimus. Qui quidem patruelis noster, priusquam e vivis cederet, eandem pecuniarum summam nobis non persolvit neque post mortem uxor eius, quae bona illa possidet. Proinde eadem sexingentarum(!) marcarum summa adhuc nobis de illis debetur, quam in ipsius defuncti patruelis nostri filium Ioannem a Curiis sororemque eius puellam Dorotheam, si in nostra cura manebit, transferendam illis donandam ac inscribendam super eisdem bonis Czerthwicz duximus in eundemque Ioannem a Curiis sororemque eius Dorotheam quam diu, ut praefertur, nostrae curae relinquetur praescriptam relicta fuerit praescriptam hactenusque nobis non persolutam in the Dantiscus hand, on the margin in place of crossed-out praescriptam⌈praescriptamquam diu, ut praefertur superinscribed⌈ut praeferturut praefertur superinscribed⌉, nostrae curae relinquetur praescriptam relicta fuerit praescriptam hactenusque nobis non persolutamquam diu, ut praefertur, nostrae curae relinquetur praescriptam relicta fuerit praescriptam hactenusque nobis non persolutam in the Dantiscus hand, on the margin in place of crossed-out praescriptam⌉ sexingentarum(!) marcarum summam accedente per consensum et plenam admissionem reverendissimi in Christo patris domini Tidemanni episcopi Culmensis successoris fratrisque nostri carissimi ac honorandi honorandissimi quem litteris suis ad id praestitit in the Dantiscus hand, on the margin in place of crossed-out quae hactenus nobis persoluta non est⌈quae hactenus nobis persoluta non estaccedente per consensum et plenam admissionem reverendissimi in Christo patris domini Tidemanni episcopi Culmensis successoris fratrisque nostri carissimi ac honoran(di) or honoran(dissimi)⌈honoran(di)honoran(di) or honoran(dissimi)⌉ quem litteris suis ad id superinscribed⌈ad idad id superinscribed⌉ praestititaccedente per consensum et plenam admissionem reverendissimi in Christo patris domini Tidemanni episcopi Culmensis successoris fratrisque nostri carissimi ac honorandi honorandissimi quem litteris suis ad id praestitit in the Dantiscus hand, on the margin in place of crossed-out quae hactenus nobis persoluta non est⌉, transferimus illisque eam pecuniarum summam superinscribed, in the hand of Dantiscus⌈pecuniarum summampecuniarum summam superinscribed, in the hand of Dantiscus⌉ cum omni iure et proprietate super praedictis bonis Czartwicz donamus ac per praesentes inscribimus rogantes reverendissimum in Christo patrem dominum Tidemannum Dei gratia episcopum Culmensem successorem fratremque nostrum carissimum ac honorand(um) or honorand(issimum)⌈honorand(um)honorand(um) or honorand(issimum)⌉ , ut eandem praescriptae summae nobis de bonis Czerthwicz debitae in eundem patruelis nostri filium Ioannem a Curiis sororemque eius Dorotheam translationem donationemque et inscriptionem illis factam ratam habere litterisque et sigillo suo atque in librum actorum inscriptione confirmare velit.

In cuius rei testimonium has litteras scribi sigillique nostri appensione communiri iussimus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ ex arce nostra Heilsberg, IX Novembri[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ 1543.

AAWO, AB, D.102, f. 139r

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis, quod constituti coram nobis fideles nostri dilecti Casparus Codeborius, Michael Codeborius et Andreas Codeborius or Codeboriii⌈CodeboriusCodeborius or Codeboriii⌉ <possessores> feudi superinscribed⌈feudifeudi superinscribed⌉ tredecim mansorum in bonis Kirsinn distri districtus Vartenbergensis, exposuerunt nobis se privilegium, quod super eisdem bonis habuerunt, in proxima inci conflagratione civitatis nostrae Vartenberg amiss amississe, humiliter itaque nobis supplicarunt on the margin in place of crossed-out itaque s...⌈ itaque s... superinscribed in place of crossed-out supplicantes⌈supplicantes itaque s... itaque s... superinscribed in place of crossed-out supplicantes⌉ itaque nobis superinscribed⌈nobisnobis superinscribed⌉ supplicarunt itaque nobis supplicarunt on the margin in place of crossed-out itaque s...⌉, ut illis hoc ipsum sub eo iure, quo per quod per bonae memoriae reverendissimum in Christo patrem dominum Franciscum episcopum eorum ante praedecessoribus concessum fuit, innovare et restituere dignaremur. Lustratis itaque per nos ecclesiae nostrae regestis privilegium invenimus sequentis tenoris et est talis:

Supplicationibus igitur eorum rationaliter inclinati huiusmodi privilegium innovavimus et ratificavimus ac supradictis Casparo, Michaeli et Andreae eorumque heredibus et legitimis successoribus iuxta veteris scriptionis continentiam de novo concessimus et tenore praesentium concedimus et innovamus superinscribed in place of crossed-out inscribimus⌈inscribimusinnovamusinnovamus superinscribed in place of crossed-out inscribimus⌉.

In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes litteras fieri et nostri sigilli iussimus appensione muniri.

Testes Ioannes Langannius oeconomus, Ioannes Lehmann secretarius noster et Steffanus Sarrtor scriba.

Datum in arce nostra.

[1 ] here omitted text quoted from the original privilege

AAWO, AB, D.7, f. 45v

Nos Ioannes etc. et Nicolaus de Dzialin palatinus Pomeraniae et capitaneus Brodnicensis significamus vobis nobili Ioanni Polaszkowski ..., quo a serenissima maiestate regia domino nostro gratiosissimo on the margin⌈domino nostro gratiosissimodomino nostro gratiosissimo on the margin⌉, commissionem sequentis tenoris acceperimus, proinde vobis nostro et dominorum collegarum nostrorum consiliariorum terrarum Prussi[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ nomine mandamus, ut coram nobis in proxi(mi)s written over o⌈oss written over o⌉ comitiis superinscribed in place of crossed-out conventu⌈conventucomitiiscomitiis superinscribed in place of crossed-out conventu⌉, quando et ubicumque in iis terris celebrabuntur, tertia die post inceptum conventum ad obiecta in commissione regia descripta responsuri superinscribed⌈responsuriresponsuri superinscribed⌉ compareatis, certos vos reddentes si compa[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ quod absentia vestra non obstante, si comparere neglexeritis nos, ad ea, quae voluntatis e regiae sunt et iustitiae conveniunt, nos processuros.

In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa. on the margin⌈In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa.In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa. on the margin⌉

Dat(ae) or Dat(um) ⌈Dat(ae) Dat(ae) or Dat(um) ⌉ ex Heilsberg, XXVII Martii MDXLV.

AAWO, AB, D.7, f. 45v

Nos Ioannes etc. et Nicolaus de Dzialin palatinus Pomeraniae et capitaneus Brodnicensis [1] significamus vobis nobili domino Ioanni Strasschinski iudici districtus Sthumensis on the margin⌈vobis nobili domino Ioanni Strasschinski iudici districtus Sthumensisvobis nobili domino Ioanni Strasschinski iudici districtus Sthumensis on the margin⌉, <> nobili [2] Christofero superinscribed⌈ChristoferoChristofero superinscribed⌉ notario magnifici domini Georgii a Baysen palatini Marienburgensis nos ad m regium mandatum tibi inscriptum superinscribed⌈tibi inscriptumtibi inscriptum superinscribed⌉ legisse, quod tibi cum iis reddetur on the margin in place of crossed-out quo tibi iniungitur, ut coram dominis consiliariis ut in conventu harum terrarum proximo testimonium daturus⌈quo tibi iniungitur, ut coram dominis consiliariis ut in conventu harum terrarum superinscribed⌈harum terrarumharum terrarum superinscribed⌉ proximo testimonium daturusquod tibi cum iis reddeturquod tibi cum iis reddetur on the margin in place of crossed-out quo tibi iniungitur, ut coram dominis consiliariis ut in conventu harum terrarum proximo testimonium daturus⌉, iuxta regii mandati cuius superinscribed⌈cuiuscuius superinscribed⌉ continentiam compareas mandamus itaque tibi nostro et aliorum dominorum consiliariorum nomine mandamus superinscribed⌈mandamusmandamus superinscribed⌉, ut p tertia die, quem terminum tibi statuimus peremptorium, post inceptum conventum coram dominis consiliariis superinscribed in place of crossed-out nobis⌈nobisdominis consiliariisdominis consiliariis superinscribed in place of crossed-out nobis⌉ voluntatem et mandatum regium exsequu written over a⌈auu written over a⌉turus adscribed in place of crossed-out ris⌈risturusturus adscribed in place of crossed-out ris⌉ testaturus(?) compareas, aut si hoc neglexeris, regiae maiestati pro termino, qui tibi ex conventu on the margin⌈ex conventuex conventu on the margin⌉ praefigetur, te personaliter statuas.

In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa. on the margin⌈In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa.In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa. on the margin⌉

Datum Heilbserg, XXVII Martii MDXLV [3] .

[1 ] Ioannes etc. et Nicolaus de Dzialin palatinus Pomeraniae et capitaneus Brodnicensis ms etc. supplemented from the same page.

[2 ] after nobilibus empty space left

[3 ] XXVII Martii MDXLV ms ut supra supplemented from the same page.

In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa. on the margin⌈In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa.In cuius rei testimonium sigilla nostra iis sunt impressa. on the margin⌉

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Heilsberg, XXVII Martii MDXLV. [2]

[2 ] XXVII Martii MDXLV ms ut supra supplemented from the same page.

AAWO, AB, D.7, f. 59v

Nos Ioannes etc. praesens testamentum rite a nobis prius examinatum superinscribed in place of crossed-out quod quantum heredem pertinet nostrae dispositioni et arbitrio testatoris convertitur relinquitur et commendatur⌈quod quantum heredem pertinet nostrae dispositioni et arbitrio superinscribed in place of crossed-out voluntati⌈voluntatiarbitrioarbitrio superinscribed in place of crossed-out voluntati⌉ testatoris convertitur relinquitur et commendaturrite a nobis prius examinatumrite a nobis prius examinatum superinscribed in place of crossed-out quod quantum heredem pertinet nostrae dispositioni et arbitrio testatoris convertitur relinquitur et commendatur⌉ ad eum modum, ut sequitur, confirmamus et validum esse volumus, ut in primis superinscribed in place of crossed-out scilicet⌈scilicetin primisin primis superinscribed in place of crossed-out scilicet⌉ singula legata pro ordine iuxta testatoris voluntatem distribuantur. Hoc vero(?), quod superinscribed⌈Hoc vero(?), quodHoc vero(?), quod superinscribed⌉ Quia vero hoc, quod on the margin⌈Quia vero hoc, quodQuia vero hoc, quod on the margin⌉ consanguineae vero eius cedere deberet superinscribed⌈cedere deberetcedere deberet superinscribed⌉, quam testator asserit sub ea secta agere, quae nullam defunctorum agit memoriam neque pro illis superinscribed in place of crossed-out pro illis⌈pro illispro illispro illis superinscribed in place of crossed-out pro illis⌉ sacrificia orationes et eleemosynas admittit ullas id quod cedere deberent non, idem superinscribed⌈idemidem superinscribed⌉ testator nostrae superinscribed⌈nostraenostrae superinscribed⌉ reliquit dispositioni et nostro arbitrio commendabat. Nos itaque superinscribed in place of crossed-out Proinde decernimus⌈Proinde decernimusNos itaqueNos itaque superinscribed in place of crossed-out Proinde decernimus⌉ eo quod testator ex ministerio ecclesiatico quicquid post se resignet superinscribed⌈post se resignetpost se resignet superinscribed⌉ assecutus erat in next line in place of crossed-out erat⌈erateraterat in next line in place of crossed-out erat⌉, praesentibus superinscribed⌈praesentibuspraesentibus superinscribed⌉ decernimus, ut consanguineae illi de gratia nostra speciali viginti marcas dumtaxat marcae a testamentariis de cedant et dentur, ne sanguinis necessitudo prorsus exclusa videatur. Quicquid vero erit reliquum, divenditis omnibus in usus hospitaliorum et pauperum mendicantium cum pannis coemptis et eleemosynis datis on the margin⌈cum pannis coemptis et eleemosynis datiscum pannis coemptis et eleemosynis datis on the margin⌉ testamentarii pro anima testatoris distribuent nobisque de singulis distributis rationem reddent.

In cuius rei testimonium sigillum nostrum huic testamento est appensum.

In arce nostra Heilsberg, XXII Aprilis MDXLV.

AAWO, Dok. Kap. R 2/17

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis, quod cum nobilis ac strenuus fidelis noster dilectus Georgius Proyke advocatus noster et capitaneus Braunsbergensis nostro consensu accedente bona Rogittenn in cameratu nostro Braunsbergensi sita emisset ac novissimis eorum possessoribus, honestae Margarethae Georgii de Rüssenn relictae viduae et filio eiusdem Sebastiano de Rüssenn cum, consensu et voluntate heredum accedente sexingentas(!) et triginta sex marcas bonae et usualis monetae, viginti grossos pro una marca computando, pro iis numerasset, ita ut omne ius, quod dicti possessores in bonis Rogittenn habuerunt, nunc totaliter in advocatum nostrum iure emptionis collatum sit, humiliter nobis praedictus advocatus noster Georgius Proyke supplicavit, ut illi veterem inscriptionem dictorum bonorum Rogittenn ex regestis mensae nostrae extractam benigne concedere ac renovare dignaremur. Inspectis itaque iis sequentes litteras a praedecessore nostro piae memoriae domino Henrico episcopo Varmiensi Ottoni de Rüssenn concessas invenimus tenoris qui sequitur:

Supplicationibus igitur dicti nobilis ac strenui Georgii Proyken advocati nostri rationaliter inclinati huiusmodi privilegium innovavimus et ratificavimus ac ipsi suisque heredibus ac legitimis successoribus iuxta veteris scriptionis continentiam hic insertam de novo concessimus et tenore praesentium concedimus ac inscribimus veterem inscriptionem, si qua posthac prolata et inventa fuerit, hac nostra innovatione annihilantes et omnino cassantes.

In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes litteras fieri et nostri sigilli iussimus appensione muniri.

Testes huius sunt dominus Ioannes Langannius oeconomus, Ioannes Lehemann secretarius et Casparus Neumann camerarius noster.

Datum anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo quinto decima die mensis Octobris, in civitate nostra Braunsbergensi.

AAWO, AB, D.70, f. 274v

Nos Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis, quod dum statutis ad id de iure temporibus ets et successive sacros clericorum ordines in capella arcis nostrae Heilsberg celebraremus, dilectum nobis in Christo Iacobum Nicolai Lomsen(sem) or Lomsen(sis)⌈Lomsen(sem)Lomsen(sem) or Lomsen(sis)⌉ Plocensis dioecesis rite examinatum et idoneum compertum ad provisionem venerabilis domini Ioannis Voislawsky Plocensis et Warschovi written over e⌈eii written over e⌉ensis canonici written over um⌈umii written over um⌉ et Lomsensis Visnensisque parochi, in qua se asserebat contr[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉tum, visis suis litteris dimissorialibus promovimus gradatim in acolytum subdiaconum diaconum et presbyterum divina nobis suffragante gratia.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ sub testimonio sigilli nostri praesentibus subappensi

ex arce nostra Heilsberg, Sabbato Caritas Dei Quattuor Temporum Caritas Dei, quarta Iunii anno MDXLVII.

AAWO, AB, D.70, f. 289v

Ioannes Dei gratia episcopus Varmiensis, Achatius a Trencka decanus Ioannes Timmerman custos Ioannes Hannow Eustachius Knobelsdorf et Fabianus Emerich on the margin⌈Eustachius Knobelsdorf et Fabianus EmerichEustachius Knobelsdorf et Fabianus Emerich on the margin⌉ ceterique canonici ecclesiae Varmiensis capitulum eiusdem ecclesiae repraesentantes omnibus et singulis, ad quos praesentes nostrae litterae pervenerint, notum facimus et significamus, quod cum hodie venerabilis Raphael a Conopat canonicus Varmiensis in propria persona canonicatui et praebendae, quos in dicta nostra Varmiensi ecclesia obtinebat et possidebat ac omni iure sibi in eis written over a⌈aisis written over a⌉dem quomodolibet competenti, coram notario et testibus infrascriptis in nostra capitulari congregatione sponte cesserit eosque in manibus nostris libere et simpliciter resignaverit, nos Ioannes episcopus per praefatum fratrem nostrum Achatium a Trencka decanum speciali written over e⌈eii written over e⌉ a nobis super hoc facultate suffultum ac capitulum supradicti resignationem ipsam recepimus et admisimus et ad laudabilem honestatis et probitatis indolem venerabilis nobis dilecti Ioanni written over e⌈eii written over e⌉s a Lobenn clerici Vladislaviensis diocesis benignae considerationis habentes respectum eidem Mauritio Ioanni praesent[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ canonicatum et praebendam praedictos per resignationem huiusmodi seu alio quovis modo vacantes et ad nostram collationem seu dispositionem communiter pertinentes cum omnibus iuribus et pertinentiis ipsorum ac plenitudine iuris canonici auctoritate nostra ordinaria praesentium tenore conferimus et assignamus ac de eis etiam providemus instituentes ipsum in eisdem canonicatu et praebenda ac decernentes ipsum in eadem ecclesia in canonicum recipi et in fratrem ac in ipsorum canonicatus et praebendae iuriumque et pertinentiarum omnium eorundem possessionem induci debere stallaeque sibi in choro et loco in capitulo cum plenitudine iuris canonici assignatur praestit[...] leaf deeply bound⌈[...][...] leaf deeply bound⌉ prius per eum vel procuratorem ipsius superinscribed in place of crossed-out vel procuratorem ipsius⌈vel procuratorem ipsiusvel procuratorem ipsiusvel procuratorem ipsius superinscribed in place of crossed-out vel procuratorem ipsius⌉ de observandis statutis et consuetudinibus ecclesiae nostrae solito iuramento.

In quorum omnium fidem et testimonium praesentes nostras litteras super his confici et per notarium publicum infrascriptum subscribi ac nostrorum sigillorum episcopali et capitulari iussimus appensione communiri.

Praesentibus honorabilibus Blasio <> Crakow superinscribed⌈CrakowCrakow superinscribed⌉ vica et Simone Hecht vicariis et presbyteris eiusdem ecclesiae Varmiensis testibus ad ea vocatis et rogatis.

Dat(um) or Dat(um)⌈Dat(um)Dat(um) or Dat(um)⌉ apud ecclesiam nostram cathedralem Varmiensem in capitulo propter hoc in loco consueto congregato sollemniter congregato, anno Domini nostri Salvatoris millesimo quingentesimo XLVII.