Ad Magnificum Dominum serenissimi Poloniae regis oratorem Reverendissimum Dominum episcopum Culmensem dominum Ioannem Dantiscum Ioannes Secundus Hagensis

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni a Curiis Dantisco Episcopo Culmensi ac serenissimi regis Poloniae oratori, domino suo venerandissimo

Bruxellae

Salutem plurimam.

Hilarius tuus, praesul clarissime, epistolam nobis cum offerret, quam ab Dantisco venire affirmabat mihi, attonitum et exalbescentem me, immeritaque nec assueta honoris istiusmodi et dignitatis accessione confusum vidit.

Ego enim ea petenti mittens tibi, quae tu vir summus et quod rarum in infulatis hominibus apud nos spectatur, omni vel doctrinae vel humanitatis laude cumulatus antistes, quasi tuo iure de manibus meis poteras extorquere, abunde multum videbar assecuturus, si vel Hilarii litteris, vel ore, vel rumore quocumque, vel silentio denique intellexissem, ineptias illas meas spectaculum exhibuisse tibi non nimis fastidiosum.

Ut vero epistolam ad me, et manu tua, nec brevem exarares, in qua hominem ignotum, et re nulla quam temeritate admirabilem, velut intimam in familiaritatem receptum, iocis etiam lusibusque tuis adhiberes, vix optandum mihi videbatur. Nam ut carmine invitatus meo, temporis aliquantum a negotiis tuis recisum, intempestiva loquacitate molesto poetae impenderes, multo etiam minus praesumendum mihi arbitrabar. Fecisti rem tu quidem exposita ista et effusa in omnes benevolentia tua non indignam, ad hoc homuncione indignissimam profecto; quem si penitius introspectum cognoscas, damnes nimirum prodigalitatem humanitatis tuae. Sed quid autem damnes eam virtutem, quae ut in vilissimum quemque collocatur, ita elucescit maxime, plurimumque et gratiae meretur et laudis? Ego quidem, pro tali erga me animo, gratiam habeo tibi non intermorituram umquam. Laudes autem tuas decantare non tam nolo quam non possum, et ipse tua iam olim buccina famae tuae in longinquam posteritatem iter parasti.

Ad epistolam tuam quid respondebo? Quae me tam in caelatura felicem admiratur, et secundum, ut tertium accedere non patiatur; omnes scilicet artifices longo a me intervallo secludens. O infortunium, nimirum nunc experior quid sit in ea apud homines existimatione circumferri, cui par esse non possis. Quamquam sane tertium mihi, quin et secundum inveniri aegre posse, ipse confitear necesse est; quippe quem priorem agnoscat nemo, omnes antecedant. Sed haec peregrina in arte inscitia ne mihi fraudi foret priore epistola satis mihi videor deprecatus. Ineptis autem meis chartis et Elegiis illis, quas mediocribus neque doctissimis hominibus conscriptas, nimis tibi video familiares quam dari veniam expectabo? Aetas haec, quae illa tueri potest, pro his quoque intercedat oportet.

De Iulia quae iocaris legi quam lubentissime, et gratulatus sum Musis meis, quae in argumento sive vero, sive ficto, sive mixto, probabiliter, recte, et non aliene versatae sunt. Gratulatus sum et sculpturae, quae Musarum figmentis non admodum inepte auxiliatrix accessit. Ceterum, ut ex litteris tuis video, Iuliae simulacrum non accepisti, nam illa velato capite, quam misi, nobilis quaedam et dives et alterius farinae virgo est.

Tametsi, quantum quidem memoria repetere possum, Iuliam tibi in fundo missae capsulae videor collocasse. Fortassis erro, certe sic facere constitueram; videlicet hoc modo tacite indicaturus tibi, cupire me, ne in apertum proferat. Id quod ab Hilario maximopere contenderam. Quod si est ut eam exspectes, per Hilarium aut me, fortasse, nam negotii quiddam istuc me rapturum auguror, accepturum te scito. Bene vale Musarum praesidium prope singulare.

Mechliniae, pridie Calendas Ianuarias MDXXXI.

Venerandissimo Reverendissimoque Domino subiectissimus Ioannes Secundus Hagensis

No. Epist. I.7

Ad Ioannem Dantiscum, praesulem Culmensem eundemque poetam epistula septima

Laus vatum, laus magna virum, quos infula vestit,
Ore melos Getico qui Latiale sonas,
In quem curarum bona pars secura recumbit
Regis, Sarmatidum cui famulatur humus.
Hospite, quo Scaldis sese miratur et Istri
Gurgitibus tumidis iam putat ire parem.
Hocne meas arteis etiam, Dantisce, manebat,
Ut traducendae te quoque teste forent?
Hei mihi, quid speras a caelatore poeta
Et cui vix primo tempora vere tepent?
Istam aciem pascat, si quid restabit ab aevo,
Phydiacae quondam quo viguere manus,
Cum Venus ipsa suae decus admirata figurae
Dixit: „Praxiteli visa ubi nuda fui?”
Cum poterant duri lapides mollescere ferro
Uvaque certanteis picta vocabat aveis,
Suspensosque animos sperata voce tenebat
Daedalus in tabula versicolore liquor,
Ausus ego temptare novas temerarius arteis,
Vix infausta rego caela negante manu.
Felix plebeios si tantum sculpere vultus
Dextera et ulterius non foret ausa vehi,
Obscuris cum nominibus neglecta iaceret,
Non hominum variis subdita iudiciis,
Cum domini pallore sui male nobilis esset.
Sed quid ego haec autem? Sera querela mea est.
E manibus nostris dudum vaga currit imago,
Quae pia caesarei numinis ora tenet.
Nec satis est illud, cupit hanc Dantiscus habere,
Ille, cui quicquam sit renuisse nefas.
Accipe, magne pater, tua iussa capessere fas est,
Tecum age, si laedet lumina forma rudis.
Mittimus in multas transfusum caesara formas.
Sic te velle, mihi dixerat ille tuus
Ledaeus vates, iuvenis dignissimus, in quem
Pars tibi diffusi multa favoris eat,
Qui sic ore modos et acuta temperat aure,
Ut cygnum melius non potuisse rear.
Illum, Ledaeis olim qui fusus in ulnis,
Velavit niveo corpore furta Iovis.
Mittimus et quaedam, quae te fortasse iuvabunt,
Inter quae dominae sit quoque forma meae,
Dilectae dominae, Venerem cui cedere Mavors
Noluit, hinc caeli non bene rexit iter.
Hic quoque flammivomis oculis formosa latebit
Vatis amatoris Iulia sculpta manu.
Iulia, quae nostris vivat celebrata Camoenis,
Donec Amor gemitus nesciet et lacrimas.

Reverendissimo in Christo Patri, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi ac serenissimi Poloniae regis oratori, disertissimo domino suo in primis observando

Antverpiae

Salutem plurimam, Praesul merito colendissime.

Credo infestum aliquem rebus nostris genium in hoc incumbere, ut nobis apud te vel ingratitudinis existimationem paret, vel negligentiae cuiusdam supinae insimulet. Usque adeo patrem nostrum importunus morbus assidue domui, quid domui, immo lecto alligare persistit non sine gravi nostro dolore ac dubito paterna ne sorte cruciemur magis, an illo, quod hoc infortunio negotium nobis abs te commissum aeque commode promovere prohibemur. Pater, qui valetudine integra rem in manu fuerat habiturus, apud senatum iam partes precantis agat, oportet, certe sic imperare non potest, quin illi, si quas forte causas sibi commendatiores habent, praetextu aliquo invento praeferre possint. Tametsi pollicitus est ille, qui proximas a patre vices in senatu gerit, et affirmavit mihi, affirmavit et fratri, qui etiam hodie illum patris nomine hac de re interpellavit, curaturum sese, ut res hae prae reliquis terminentur.

Meam ego fratrumque diligentiam profiteri possum, de patris affectu nihil ambigo. Reliquorum officium sperare licet, polliceri non ausim. Non dubito tamen, quin brevi admodum finis expectandus sit. Sed hoc pessime me habet, quod tu, qui hac causa istic moratus esse potes, re fortassis infecta discedens sinistrae aliquid de nobis opinionis tecum forsan abduces. Quod quidem magis mihi metuendum putarem, nisi candorem illum tuum singularem nimis perspectum nobis esse voluisses. Nos hoc una cum magistro Aegidio, qui oscitantes quoque nos sua diligentia ad officium nostrum propellere posset, agemus sedulo, ne negotio defuisse aliquo modo videri possimus.

Bene vale feliciterque migra, Praesul optime, et ut poetice quoque Vergilii Dani more valedicam.

    I, fausto pede patrias ad urbes
    Phoebeae pie cultor artis ito,
    Nec picus vetet ire te molestus
    Nec cornix iter ominosa rumpat.
    Faunus dux erit et celer Deorum
    Interpres liquidas volans per auras.
    I, fausto pede patrias ad urbes.

Mechliniae, pridie Petri Vincti.

Tuae Reverendissimae Paternitati addictissimus Ioannes Secundus

[R]everendissimo in Christo [pat]ri, domino Ioanni Dantisco [episco]po Culmensi ac serenissimi regis Poloniae oratori etc.

Antverpiae

Salutem plurimam, praesul observandissime.

Accepi per cursorem tuum epistulam, in qua sic apud me agis, ac si non et id quod cupis ac longe etiam plura tibi debeam. Mitto id, quod cupis, sed non ita, ut cupiebam, nondum enim figulina imaginem licuit decoquere, nec enim satis aruerat, id quod in primis requiritur. Potes tu aliquando per opportunitatem et coquendam et depingendam curare, quam diu autem incocta est, leniuscule tractanda est, ne vectationis quassatione detrimentum patiatur. Tu vero cum hoc qualicumque munere (si munus dicendum est, quod in aeris alieni diminutionem dari solet), me quoque totum accipe tibi, quocumque feraris, addictissimum et vale.

Scripsi de negotiis litium illarum bis, itaque nunc nihil addo.

Mechliniae, XXIIII Februarii.

Commendat se tibi pater et fratres, nec dubium, quin Iulia quoque, si praesto nunc mihi adesset, idem foret factura. Properanter, ut vides, ignosce.

Tuae Reverendissimae Paternitatis deditissimus Ioannes Secundus Hagensis

Salutem plurimam. Amplissime Praesul ac Domine merito mihi observatissime.

Quemadmodum in maximis Fortunae Naturaeque bonis habeo in eorum hominum amicitiam incidere posse, quibus ad suavitatem morum aliqua in re publica dignitas, copiaeque satis amplae quasi quidam vitae splendor accedunt, ut non voluptati tantum esse possint amicis, sed et ornamento, ita sollicitus esse soleo, ut si quas eiusmodi nactus essem amicitias (in quo satis propitiam mihi fortunam experior) summo eas studio fovere conarer, et si ita vel locorum vel temporum ratio ferret. Ut cum aliquo etiam incremento id facere non possem, proximum mihi fuit adniti, ne quam omnino atteri aut consenescere viderem.

Ac equidem, si non prius illud, hoc quidem profecto posterius in amicitia tua assecutum hactenus me spero, tametsi semel tantum post discessum tuum a Belgis litteras e Biturigibus, ad quos studiorum gratia profectus eram, ad te miserim, sed hoc sufficere apud te arbitratus sum, quem etiam sine meis litteris memoriam nostri retinere velle confido; ea est proculdubio tua, non mihi, sed tuis omnibus, sed universo paene orbi nostro probata humanitas.

Quod si forte nec litteras meas accepisti, interiectumque inter dulcissimam illam Bruxellae consuetudinem nostram non exiguum profecto tempus effecit, ut paulatim evanescere ex animo tuo coeperimus, doleo equidem diligentiorem me in scribendo non fuisse, oroque ut hoc ita mihi condones si singulis posthac mensibus epistolam ad te prolixam dabo, plenam omni garrulitate nugisque et versiculis meis.

Quid quaeris? Horribiles et sacros libellos, ut Catullus noster ait, accipies. Ac ut eiusmodi molestiae assuefacere te nunc incipiam, aliquid tale mitto, praeparatoriae potionis loco, exiguum et quod tribus nauseis devorare possis.

Ego cum Nicolao fratre, caesaris secretario, annum fere apud Hispanos in aula versor, ubi tametsi non iniucunda mihi vita sit, iucundior tamen multo foret, si aliquot tui similes, aut te potius ipsum, veteri legatione fungentem, haberet.

Obiecta nobis erat nuper nescio ex quo rumore spes eiusmodi. Dii boni, qui tum erant amicorum hic tuorum plausus, qui vultus! Crede mihi, non est quisquam qui non ad solam tui mentionem exultet. Cum nuper in Arragonia, in vico Almogna tibi noto, degeremus, excurrebat ad nos saepenumero ex Montissonio iucundissimus noster amicus Cornelius Scepperus, cum quo, adhibito domino Godscalco Erico, convivium poeticum saepe solemus efficere. Accidit die quodam ita cenantibus nobis,ut litterae abs te ad Cornelium ac Godscalcum afferrentur earum nobis magnam partem uterque communem fecit, ac tametsi tristia quaedam continerent, tamen ita in tui memoria laetati sumus, ut cena, quae antea quidem omni hilaritate abundabat, tristis tamen eo usque et severa fuisse videretur.

Novarum hic rerum, quod litteris committendum sit, parum habemus. Ad caesarem ab Indis magna vis auri allata est; mirum, ni ex liberali in prodigum evasurus sit. Ianuenses nescio quid contra caesaris Neptunum Andream De Aoria moliri dicuntur, sed frustra. De Gallorum ac aliorum quorundam fide varie sentitur. In matrimonio Anglicano pronuntiatum est; Deus faxit ne frustra.

Hilarius noster Lugduni peste correptus cum tota famila decessit. Dii faxint, ut in Campis Elysiis in coetum poeticum recipiatur, sed longe ab eo loco collocetur, qui Brassicano destinatus est, ne rixentur.

Cupio scire, num statua, quam ex luto tibi finxeram, salva isthuc advecta sit. Carmen, quod ad te mitto, querelam de morte optimi ac tui studiosissimi viri patris nostri habet, quam eo libentius ad te mitto quod antehac audierim te magno studio undequaque colligere, quae ad illustrium virorum memoriam ab interitu vindicandam pertinent.

Bene vale, vir ornatissime. Et nos, ut soles, amare perge. Dominus Godscalcus tibi ac domino Campensi, cui et ego commendatus esse summopere cupio, salutem ascribi iubebat.

Toleti, quarto Calendas Maias.

Reverendae Dominationis Vestrae humillimus cliens Ioannes Secundus Hagensis